Irena Skopljak Bariq
Duke matur shpërndarjen e energjisë akustike sipas frekuencave, shkencëtarët kanë konstatuar ulje të intensitetit të peizazheve tingullorë natyrorë. Kjo, konstatuan ata, nxitet nga ndryshimet në përbërjen e bashkësive të zogjve. Edhe njerëzit janë përgjegjës për zhdukjen e tyre. Pasojat e zvogëlimit të numrit të zogjve do të pasqyrohen te njerëzit. Zogjtë, theksojnë ata, nuk do t’ua harrojnë këtë. Duke komentuar rezultatet e hulumtimit, ekspertë botërorë nga universitete me famë botërore deklaruan si më poshtë: Në këndet e lojërave për fëmijë – është regjistruar – vibron zhurma, dhe jo qeshja me zë të lartë. Formë kjo e mbrapshtë e vetmisë. Semantikisht, do të ishte interesante të pyesnim: cilat forma të tjera të vetmisë mund të emërtohen?
Fëmija i vrarë në kohë të pakohë lufte në makinën e kërkimit në Google rezulton si emër i përgjithshëm. E keni fjalën për fëmijët e vrarë në kohë të pakohë lufte? E ke rrugën, faktikisht, rrethin e rregullt dhe një poni të kaltër. Rrethin e bën sa hap e mbyll sytë. Kush nget BMX do të duhej të ishte më i shpejtë, por s’është. Në ponin e kaltër, ti drejton universin. E ke një kënd të lojërave dhe në të një xhungël të tërë sfidash. Në trotoar me shkumës vizaton rutën e planifikuar të fshehjes dhe ik. Një, dy, tre – u bë, s’u bë, sytë i çela!
Vendi më i fshehur, po ta analizojmë me kujdes lagjen, është prapa shupës së Naimit buzë këndit të lojërave. Naimi, siç e dimë, ka kohë që nuk është, dhe mes dërrasave të plasaritura mund të shohësh nëse po vjen dikush. Na imagjinoj me pamjen nga lart. Kodra, dy, tre. Në të gjitha anët e kodrës ne në këtë luginë si dy pika para numërimit. Dy vëllezër, dy kokrra në rruzaren e nënës. Babai para disa ditësh u mboll në llogore, dhe nëna tash vazhdimisht na numëron dhe thotë tre. Tash jemi tre. Kur fshihemi, këtë e bëjmë duke mbuluar fytyrat me dorë. Në fytyrë fshihet gjithçka, thotë nëna. Po ta kishte fshehur fytyrën babai, thotë, nuk do të ishte rrënjosur atje.
Vëllai im numëron deri në tre. Më tej nuk shkuam. Në fushëbetejë terri nuk fiket, e është zor të mësosh të numërosh në terr. Për të e kemi një lojë të përshtatur të fshehjes.
Një, dy, tre – u bë, s’u bë, sytë i çela! Vrapoj sa më mbajnë këmbët, pas TRE duhet të jem poshtë ballkonit, prapa gardhit, në barkun e jargavanit. Vëllai kërkon. Është i përkushtuar dhe i vendosur. E thërras: ja ku jam prapa shupës së Naimit! Kur niset andej, vrapoj shpejt deri aty ku sapo numëroi dhe pik – fitova. Pik – fitova! Vëllai nuk kthehet. Prapa shupës së Naimit rri çuç dhe qan. I mposhtur. Bluza e bardhë, pëlhura torineze e hedhur mbi fytyrë, provë e qullur e trishtimit të gjithëmbarshëm. E ngre, e drejtoj trupin e tij të kërrusur dhe tashmë luajmë përsëri.
Kush humbet, numëron përsëri. Kur dëgjoj: një, dy, trenë e vëllait, vrapoj sa më shpejt që mundem. Nuk lëshoj pe. Edhe tash bërtas: ja ku jam prapa shupës! Gënjej. Vetëm e kapërcej gardhin e parë dhe aty bëhem çuç. Vëllai kalon duke psherëtirë tutje nga humbja. Me t’iu afruar shupës së Naimit, sulem drejt vendit të numërimit. Pik – fitova, bërtas. Vëllai nuk kthehet. Pik – fitova, përsëris më zëshëm. Një fishkëllimë përshkoi ajrin. Hapat e vëllait janë heshtje të largëta.
Prapa shupës së Naimit rri çuç. E kap për krahu, e ai thyhet. Diçka brenda tij klikon dhe ai shkërmoqet në një mijë fjalë të ngjashme. Nga koka i derdhet lumi. Kanë humbur rrugën plumbat tejet të rrezikshëm nëse pikasin plasaritjen mes dy dërrasash në shupën prej druri. Bluza e bardhë e vëllait gjysmë e ngritur. Edhe një çast, dhe në të do ta kishte vajtuar edhe një disfatë. Si duket vëllai i mposhtur? A mund të ndahet edhe ai sikur të gjitha disfatat e tjera? Për një gjë nuk është zor të jesh i sigurt. Vëllai triumfues duket solemn, por nuk shkëlqen. Auroeli i tij u mpi.
Nga goja ime formohet një O e habitur, por asgjë s’del prej saj. Kamerat me mikrofonë fare nuk kanë incizuar zë. “Meqë njerëzit rëndom i dëgjojnë dhe nuk i shohin fëmijët, për shkak të mungesës së karakteristikave të tyre zanore, njerëzit me shumë gjasë do të vërejnë rënie të popullsisë së tyre”, thuhet në njoftimin zyrtar për shtyp.
Për një çast – ja ku është. Vendet e heshtjes për nënat janë shenjat e tmerreve më të mëdha. Për një çast – e shoh. Nëna vrapon drejt prapa shupës së Naimit, në krah mban një sepete të zbrazët. Kur afrohet, shtanget para skenës. Kaos, gjendja zanafillore e fundit të botës. Nëna përkulet, krahun e ka përparëse të shtrirë. Kokën e vëllait shkurt e ul në prehër dhe e ledhaton. Hesht. Pastaj ia mbledh trupin e brishtë si top dhe e vendos në sepete. Duhet ta çojmë disi në shtëpi, thotë. Kur ngrihet, së pari e rregullon përparësen. Të rëndë e ka sepetën në krah, të rëndë sikur hija e plepit.
Peshku i ujërave të ëmbla pishkor (Misgurnus fossilis L.) është me trup gjarpëror dhe rëndom noton në fund të lumit. Sipas besimit popullor, nëse pishkori ngrihet në sipërfaqen e ujit dhe fillon të qarkullojë mbi të, do të ketë shi ose stuhi.
Kur fillojnë t’u kërrusen trupat, nënat notojnë në fund. Më pas, menjëherë më pas, kur ngrihen në sipërfaqen e ujit dhe fillojnë t’i bien rreth e qark, do të ketë shi ose stuhi.
Stuhia – kolona zanore natyrore e nënave që, sikur speciet e rrezikuara të zogjve, zhduken pa gjurmë. A janë njerëzit përgjegjës për zhdukjen e tyre? Janë, gjithashtu.
Përkthim: Qerim Ondozi
Irena Skopljak Bariq
Irena Skopljak Bariq (Zenica, 1982) është profesoreshë e gjuhës dhe letërsisë kroate dhe ruse. Ka marrë shpërblime për disa tregime të shkurtra e poezi, ndërsa disa të tjera i janë vlerësuar dhe botuar në përmbledhje të ndryshme. Ka publikuar edhe në revista letrare, në portale online e në Programin e Tretë të HR-së. Ajo është një nga organizatoret e Ditëve të Poezisë të Zagorjes ku edhe jepet çmimi për tregimin më të mirë. Deri më sot ka publikuar përmbledhje me poezi "Neprivezani", "Plava mahovina" dhe "Moja", si dhe librin me ilustrime "Ja žir, vjeverica Vera i jedno daleko jezero".
ažurirano: 20/03/25
