Monika Herceg
Nëse shikojmë me kujdes se çka ndodh në errësirë te koka e krevatit, do të shohim një vogëlushe pesëvjeçare, si të gjitha vogëlushet e tjera, tek pëshpërit, këndon dhe pëshpërit sërish. Ajrin e thatë të dhomës e ndan me nënën dhe babain pijanec. Vogëlushja ndien se si një kafshatë e madhe frike i rrëshqet poshtë fytit ndërsa nga goja e saj lutjet dalin shpejt sikur breshëritë. Babai shpesh nuk është në shtëpi, nëna i thotë komshikes prapë ka shkuar në fushëbetejë. Kur kthehet, hijen e ka më të madhe se vetja. Vogëlushja nuk e do babain.
Zor të tregohet se kur ndodhi kjo për herë të parë. Vogëlushja mban mend vetëm terrin. Babai e shtyu nënën nga dera. Forca e tij mbizotëroi. Kuçka serbe. Nëna me krejt fuqinë bërtiti ik, e vogëlushja mori në duar macen dhe u fsheh poshtë krevatit. Do ta ruaj me jetë, nëse e lë ta mbante në shtëpi, kështu i kishte thënë së ëmës. Trupi fshehu dhe mbrojti një trup më të vogël. Veç rri e qetë.
*
Barku i nënës sërish nisi të rritej. Nganjëherë dëgjon teksa e ëma i thotë vetes se nëna e vdekur s’mund të rrisë fëmijë të gjallë. Shpëtona nga e keqja. Amin.
*
Nëse shikojmë me kujdes se çka ndodh në errësirë, do ta shohim një vogëlushe shtatëvjeçare teksa i thotë lutjes, me pëshpëritje, me frikë se mos po i harron fjalës. Nëse i harron, diçka e keqe do të ndodhë. Nëse i harron, litra e litra errësire do ta pinë dhomën dhe nënën. Vogëlushja është e padukshme. Madje edhe kur është ditë, kur lëkura e saj zmbraps pafundësinë e fotoneve të cilat i zbarkojnë nga Dielli, si dhe i kthen drejt syve të huaj. Por, a po e zmbraps vërtet atë dritë dhe kështu së paku po bëhet e dukshme për dikë? Apo edhe drita vetëm kalon nëpër lëkurën e saj? Kështu ndihet ajo, thuajse trupi i saj është i tejdukshëm, kuti e tejdukshme për të cilën nganjëherë nuk është e sigurt nëse është vërtet reale. U bëftë vullneti yt. Në tokë si në qiell.
*
Babai një ditë u kthye nga fushëbeteja. Fëmija nga barku i nënës një mëngjes veç rodhi poshtë këmbëve të saj. Nëna tha ani, më mirë ashtu, ani. Babai thotë jeni të mitë dhe të zotit. I arsyeton goditjet e të vdekurve të cilët natën e vizitojnë plot plumba e predha. Gishta të ndyrë gjithandej. Vogëlushja shtrëngon sytë aq fort saqë sheh shkëndija drite. Jetën do ta jepja për ju, kështu thotë babai kur më në fund i qetësohen duart.
Njerëzit janë derra, thotë, ndërsa flet me gishta të ashpër shpartallon mishin e frikësuar. Thika zmbrapset para duarve të rënda, e në shumë mëngjese drita është tejet e marrshme për të sjellë fillimin e ri të ditës. Në qeskat e syve të nënës prindërit e saj të vdekur, gjyshi dhe gjyshja e saj të vdekur, nëpërmes fushës këmbëzbathur përpëliten nën kondakë.
A prapë po më rren a, oj kuçkë e shkinës?
Lepujt e rinj s’bën t’i prekim, thotë babai. Përndryshe i vret nëna e saj.
*
Nëse shikojmë me kujdes se çka ndodh në errësirë, do të shohim se vogëlushja dhjetëvjeçare e cila ende e ndan dhomën me babain me nënën ka frikë nga gënjeshtrat. Shtëpia e cila ishte djegur do të rindërtohet shpejt, por edhe atëherë, shumë vite më pas, kur thotë diçka që i ngjan gënjeshtrës, kur hesht, flaka në gojë do të bëhet e padurueshme. Më pas do të vjellë. Trupi do ta nxjerrë të patretshmen.
Nganjëherë mendon se trupi i saj nuk i takon asaj. Nganjëherë mendon se nuk është reale. Por, ajo nuk vjell për ta mposhtur trupin e saj, i vjell gënjeshtrat të cilat do të mund t’i thoshte, gënjeshtrat që vijnë; ato që i nguliten, gënjeshtrat që e shpojnë lëkurën naive. Kur ndalen në fytin e saj, sepse të gjitha gënjeshtrat, të huaja dhe të saj, në fund gjithmonë duhen përpirë, ato gënjeshtra shndërrohen në lëvozhga gështenjash të cilat shpojnë me ditë. Më pas vjell. Vjell me ditë.
Mëkati im. Mëkati im. Mëkati im shumë i madh.
Në mbrëmje së pari lutet që të vdesë i ati. E pastaj, edhe një herë, që edhe ky mëkat t’i falet.
Ati është ati zot. Zoti i së ëmës gjithashtu. Kur gjyshin dhe gjyshen e nënës e nxorën nga shtëpia familjare në atë luftë të kaluar, nënën e saj e fshehu komshikja. Kurrë nuk ua zbuluan eshtrat. Nëna thotë se njeriu krejt jetën në vend se të jetojë – vdes, nëse nuk i varros më të dashurit e vet. Babai thotë se fara e keqe mbetet farë e keqe. Serbin s’e bën dot njeri.
Nganjëherë lepurushja i han të vegjëlit e vet, edhe pse askush s’i prek. Ato lepurushe babai menjëherë i pret. Thotë se nëna e cila i sulmon të vetët s’bën për tjetër gjë pos të vritet.
Kuçka e shkinës.
*
Kur errësira afrohet, refuzoj t’i jap emër. Dora më kap dhe më mban aq fort saqë kurrë nuk e gjej atë kujtim, por ndiej se si varra përhapet nga brenda. Nënë, a je ti nën hije? A unë jam nën hije?
*
Babai kokëlartë ec rrugës. Thonë se ka nxjerrë dhe ka shpëtuar nga një llogore pesë ushtarë pothuajse të vdekur. Thonë se i ka bartur të pestët, njërin pas tjetrit, secilin nga pesë kilometra. Pesë ditë. Mund të kishin qenë pesë baballarë, por ishte vetëm një, ati zot. Kush nuk ka mëkate, le ta gjuajë i pari gurin, shpesh thotë babai. Të dielave të gjithë në kishë përtypim atiynë. Paqja qoftë me ty, thotë babai dhe ma shtrëngon dorën. Në mua errësira deri në fyt m’i ka shtrënguar telat zanorë. Tund kokën dhe lejoj të më mpijnë prekjet e huaja. Paqja qoftë me ju. Paqja qoftë me ju.
Kur i lidhte për degët e arrës, babai i hiqte lepujt nga gëzofi i tyre.
Kur errësira e përpinte dhomën, babai mua më hiqte nga lëkura ime.
Mëkati im. Mëkati im. Mëkati im shumë i madh.
Në varrimin e babait qanë të gjithë njerëz që e kishin njohur. Vetëm nëna pëshpëriti shyqyr zotit.
*
O trup, a jam brenda?
*
Nëse shikojmë me kujdes se çka ndodh në errësirë, do ta shohim një grua tridhjetëvjeçare e cila sapo e ka varrosur të ëmën e saj.
Futem në vaskë. Vaskën tënde, nënë. Në të cilën kurrë s’je larë. Uji është gjithandej. Jam e sigurt se ke ngecur në tubacione dhe tani ma kujton se nga vij në të vërtetë. Uji yt pjellor vërshon shtëpinë për të cilën dua që të digjet sërish, por vetë mendimin për zjarrin e mbulon uji i ftohtë i cili nuk vjen më. Në luftë ta dogjën shtëpinë. Pastaj babai dogji gjithçka që mbeti. Tash, vërshimi rrezikon të na mbysë, mua dhe ty dhe të gjithë të vdekurit të tu të cilët kurrë nuk i gjete.
Së pari i lëviz shamponët e vjetër, në secilin ka mbetur ngapak, asnjëri i zbrazët, asnjëri i plotë. Futem në vaskë, futem në vete, futem dhe lejoj që uji ta nxjerrë nga goja krejt heshtjen e cila më shtrëngon që kur kam ardhur.
O trup, a më dëgjon? Të kërkoj. A je aty, o trup, a po më dëgjon?
Kuçkë e shkinës.
A jam aty?
*
Nëse shikojmë me kujdes se çka ndodh në errësirë, do të shohim një grua tridhjetëvjeçare e cila ka masturbuar për herë të parë në vaskën e nënës së saj dhe ka përjetuar orgazëm. Ka qarë? Po, ka qarë gjatë dhe me zë. Shkëlqeu, në ato çaste, si llamba e parë e Edisonit brendësia e saj e ngrohtë e vetëdijshme se sa gjatë, për tridhjetë vjet të jetës së saj trupin e saj e mbajti peng në trup.
Trupin në trup. Merr frymë. Lëshon frymë. Gërmon brenda trupit, e ai është më e lehtë se ç’priste. Priste që, në fund, ta gjente gurin i cili përveç që nuk mund të shkërmoqej, as nuk mund të lëvizej. Aq gjatë askush nuk erdhi ta shpëtonte. Por, të vdekurit tash janë aty. Sikur lepujt pa jetë, e shikojnë.
Gjithmonë pas babait shkonte te gëzofët dhe secilin gëzof e prekte edhe një herë, butë, sikur të kishte mbetur brenda shpirti i trazuar i lepurit. Veç rri qetë.
*
Shkova dhe u shtriva buzë varrit të babait tim. Në varrin e nënës sime. Ia pështyva emrin babait. E shkula kryqin. Do të flitet në fshat se dikush sërish po i përdhos varret e të rënëve për atdhe. Do të flitet në fshat me ditë të tëra se një vajzë të mbarë e të mençur e ka lënë në botë, ai ati zot.
Mëkati yt, mëkati yt, mëkati yt tejet i madh. I imi jo, atë. I imi jo.
Nëna një herë më tha se nën rrënoja lindin bimë më rezistente. Kalonim pranë shtëpive në të cilat, pasi ishin djegur, askush më nuk ishte vendosur. Por, pemët nxorën krye. Pemët u ngritën nga themele të braktisura dhe prekën qiellin.
Përkthim: Qerim Ondozi
Monika Herceg
Monika Herceg lindi në Sisak në vitin 1990. Ka publikuar tri përmbledhje me poezi dhe një libër me tekste dramaturgjike. Është fituese e mbi njëzet çmimeve letrare, mes të cilave edhe çmimit të CEI-së Award for Young Writers dhe – për librin me poezi Lovostaj – çmimit të madh bienal evropian European Poet of Freedom që jepet në Gdanjsk. Librat e saj me poezi janë përkthyer në më shumë se dhjetë gjuhë. Jeton dhe punon në Zagreb. Nget bicikletë, vrapon dhe vallëzon sa herë që mundet. Ajo udhëheq disa projekte letrare në kuadër të Shoqatës Kroate të Shkrimtarëve dhe PEN Qendrës Kroate. Është redaktore e shtëpisë botuese Fraktura.
ažurirano: 13/03/25
