Maja Sllavniq
Unë e kam një qen jonormal. Të frustruar seksualisht, sikur ai të cilin Safran Fori e keqtrajtonte në Ukrainë. Qentë duhet të shëtisin. Ky i imi së paku tri herë në ditë, sepse kështu ai më pak, pak më pak, kërcen dhe i leh taburesë, makinës për tharje të rrobave, vogëlushit gjashtëvjeçar të fqinjës. Qeni im quhet Deda. Kur i mbushi tre muaj i ngjante gjyshit, kishte mustaqe të verdha, dhëmbë të verdhë, qimet e lëmuara si brusha për pastrim qilimi dhe sy sikur të kishte jetuar me shekuj.
Atë mëngjes, kur e takuam për herë të parë, shkuam në park buzë stacionit të autobusëve. Ai park është një azil shpirtrash të ndryshëm në qytetin tim. Në të njëjtin vend, bankë pas banke, rrinë prindërit me fëmijët e tyre të hendikepuar. Qelbësirat të cilëve u vjen turp t’i dërgojnë fëmijët e tyre të ndryshëm në parqe tjera të qytetit. Sepse njerëzit „normalë“ nuk vijnë në këtë park, ku vijnë personat gej në kërkim të partnerit, prostitutat në kërkim të punës, narkomanët, rrugaçët… Dhe patjetër – njerëzit me qenë. Sepse ky është parku i vetëm ku guxon ta lirosh qenin nga rripi. Nuk mërziten prindërit qytetarë nëse qeni e bën nevojën, e pastruesit nuk e heqin atë. Ashtu-kështu, këtu vijnë vetëm pederët.
Atë mëngjes, kur e takuam për herë të parë, Deda nuk ishte në qejf. Me ditë të tëra e mundonte jashtëqitja. Në vend të granulave hante oriz. As edhe njëherë nuk ma kishte kapërcyer këmbën. Kishte dhembje. Ia hoqa rripin dhe më cingërroi telefoni. Derisa po bisedoja, Deda kishte shkuar te banka e parë, aty në hyrje të parkut. Aty rrinte një burrë me palltë të hirtë, me disa qese në të djathtë e në të majtë të tij. Mendova se Deda kishte shkuar të kërkonte ushqim lëmoshë, sepse kishte ditë që po hante veç atë oriz të mallkuar. E thirra të kthehej, as që u mundua të më shikonte. Burri me pallto të hirtë i fliste diçka, e pashë. E përfundova bisedën me telefon dhe u nisa me qëllim të rivendosjes së autoritetit tim mbi Dedën, i cili tashmë ishte shtrirë përgjatë këpucës sportive të burrit me pallto. Nuk i kërcente rreth e rrotull, veç ishte shtrirë. Sa çudi, mendova. „Më falni“, i thashë. „Hajde, Deda, shkojmë…“
Dhe atëherë sytë tanë u takuan për herë të parë. Sytë e mi me sytë e burrit me pallto të hirtë, ndërsa Deda rrinte shtrirë mbi këmbën e tij. Ata sy, aq të kaltër si plazhet greke me gjashtë filtra të instagramit. Ata sy s-mund-ti-shikosh të kaltër. Ata sy për të cilët çdo këngëtare ambicioze e muzikës turbo do të jepte shtatë honorarë nga dasmat e gasterbajterëve. Vetëm që të mund t’i blejë, si cicat e tyre. „Do të shkoja unë xhan, sikur të kisha ku të shkoja…“, më thanë sytë.
E kuptova. Burri mendonte se po i drejtohesha atij. „Jo, jo… qeni e ka emrin Deda. Nuk…“ „E di, vetëm u bëra që të dukej pak qesharake“, tha burri me pallto të hirtë. Njeriu i parë i cili nuk pyeti pse Deda quhej Deda. Dhe kështu filloi muhabeti. Miqësia jonë. Në atë bankë të mbushur me kakë qeni.
Atë mëngjes kur e takuam për herë të dytë, rrinte po në atë bankë. Deda vrapoi dhe iu struk te këpuca sportive. Biseduam për motin. Dhe pastaj, derisa e kruante Dedën ndërmjet veshëve, dhe kërkonte diçka nëpër ato qese, për t’i futur diçka në gojë, tha: „E bukur kjo Vojvodinë e juaj. E mbushur, e blertë, e rrafshtë… Do të ishte dëm të luftohej edhe këtu, dëm për ato ara, atë tokë pjellore. S’ka mëkat më të madh para zotit se të derdhet gjak mbi tokën e lëruar. Ajo tokë kërkon farë. Po të mbillej këtu fara e gjakut, kjo do të ishte blasfemi. Dëm do të ishte…“ „Po, thashë, kemi pasur fat.“
„Dëgjo xhan, unë s’kam asgjë kundër fatit. Por fati nuk është për secilin…“ Ashtu e filloi rrëfimin e tij burri me pallto të hirtë. E unë dhe Deda e dëgjonim. Dhe s’bënim zë. Quhej Borisllav Stojiq, dhe ishte 78 vjeç. Në fshatin Kravicë, te Srebrenica, lindi dhe vdiq. Ai thotë se edhe vdiq në atë fshat ditën që iku nga aty.
Me vinte turp që deri atë ditë nuk kisha dëgjuar për tragjedinë në Kravicë. As Borisllavi nuk fliste shumë për këtë. Vetëm tha se ishin Kërshëndellat dhe se qentë gjakatarë të luftës hynë dhe vranë njerëz. Kë gjenin, dhe kë donin. Pse nuk e kishin vrarë atë – nuk e dinte. Ishte në shtëpinë e tij, tha, e kur nisën krismat dhe ulurimat, e kuptoi se si ishte puna. U shtri në krevat. Tha që donte t’i thoshte atij që do t’i hynte në shtëpi, ta luste, ashtu me njerëzi, që ta vriste në krevat. „Ashtu vdes zotëria“, tha. „Gjithmonë kam dashur të vdes në krevat dhe me brekë. Ndryshe më vjen turp.“ Atij nuk i hynë në shtëpi, nuk e dinte arsyen. „Përse e kapërcyen shtëpinë time, veç zoti i madh e di dhe hesht. Ka njëzet vjet që hesht“, tregonte.
Pastaj më tregoi se si natën kishte ikur pyjeve. Se si kishte ecur për shtatë ditë në ato pyje derisa kishte hasur në një lumë, dhe pastaj në njerëz. Nga shtëpia kishte marrë me vete vetëm thikë dhe proshutë. Ishte ftohtë, shumë ftohtë në atë pyll. „Më ishin ngrirë këmbët, xhan. Ja, kjo këmbë mbi të cilën u shtri ky Deda yt, katër gishta të ngrirë m’i kanë prerë. Por asgjë nuk është i ftohti që t’i han këmbët krahas të ftohtit në zemrat e atyre që e vranë Kravicën, të atyre që e prenë Srebrenicën, që e vranë Bosnjën“, tha Borisllavi.
Atë mëngjes kur e takuam për herë të tretë dhe të fundit, ishte 8 marsi. Rrinte me qeset e tij, ma bëri me dorë mua dhe Dedës dhe na ftoi t’i afroheshim. Ma ofroi një kuti me biskota jaffa. „Urime 8 marsi, xhan. Më fal që s’kam më shumë. Dhe më fal që të kam lodhur me atë rrëfim. Nuk kishe pse ta dëgjoje. Më mirë të të kisha rrëfyer se si Mira, e cila na jep barna atje në Shtëpi, më kishte ndihmuar gjithë vitin që përmes atij internetit tuaj ta gjej kumbarën tim. Më kishte vdekur kumbara, por ia kam gjetur fëmijët, të cilët i kam dashur sikur të kishin qenë fëmijët e mi, sepse fëmijë unë nuk kam pasur. As nuk jam martuar. Fëmijët e tij tani jetojnë në Suedi. Dhe qau Milada e vogël kur e gjeta. Dhe u gëzua. Dhe tha se kumbara im i lutej zotit të kisha mbetur gjallë. Dhe se kishte folur shumë për mua, edhe ditën kur vdiq. Eh, xhan, ata janë myslimanë dhe ende më duan. E dinë se unë nuk kam faj…“
Përse nuk e takuam më – nuk e di. Ma merr mendja se i kishte ardhur turp që ma kishte treguar rrëfimin. Atë rrëfim për të cilin atij duhet t’i vinte turp më së paku në botë. Më shkoi mendja që unë dhe Deda t’i vizitonim ato institucione nëpër qytet se s’janë shumë. Dhe nuk shkova. Edhe mua më erdhi turp. Që nuk kisha çka t’i thoja. Që nuk dija çka ta pyesja.
Deda më askujt nuk iu struk te këmbët. Mbase sepse i kanë të gjithë gishtat, e nuk dinë të duan. Të falin. T’i urojnë xhanit 8 marsin. Ta ledhatojnë qenin e frustruar të dikujt. T’ia zbukurojnë dikujt mëngjesin, ditën. Dhe sa herë që dehem me miqtë në qytet, më kujtohet ai përdorues i tuiterit i cili kishte thënë „Jam dehur aq shumë saqë e kam tradhtuar Kosovën“. Sepse asnjë Kosovë, asnjë Bosnje, asnjë fshat në Baranjë nuk vlen jetë njeriu. Nuk vlejnë sa një gisht i Borisllavit, sikur të pyetesha unë. Vlejnë vetëm njerëzit të cilët dinë të duan. Zemra e të cilëve është aq e ngrohtë saqë nuk mund ta ngrijë i ftohti i urrejtjes. Gjumë të ëmbër, Borisllav. E di se nuk ke vdekur përsëri.
Përkthim: Qerim Ondozi
Maja Sllavniq
Maja Sllavniq një të tretën e jetës e kaloi në Vërdnik, pjesën tjetër në Beograd dhe të tretën në Novi Sad. Ish-gazetare. Për dhjetë vjet me radhë hulumton sekretet e PR-së. Lexon shumë, shkruan pak. E-mail: maya.slavnic@gmail.com
ažurirano: 01/02/20
