Маја Славниќ
Имам ненормално куче. Сексуално фрустрирано, како што е она кое Сафран Фор го малтретирaл во Украина. Кучињата мора да се шетаат. Ова моево барем трипати на ден, зашто тогаш помалку, малку помалку скока и збифта на табуретката, сушилото за алишта, на малиот на комшиката од шест години.
Моето куче се вика Дедо. На три месеци личеше на дедо, имаше жолти мустаќи, жолти заби, влакна нежни како четка за тепих и очи како да е живо со векови.
Тоа утро кога првпат го сретнавме, отидовме во паркот покрај автобуската. Тој парк е азил за поинакви души во мојот град. На едно место, клупа покрај клупа, седат родители со хендикепирани деца. Смрдливци кои се срамат да ги водат своите поинакви деца во другите градски паркови. Затоа што „нормалните“ не доаѓаат во овој парк, во кој доаѓаат „гејови“ во потрага по пар, проститутки во потрага по работа, наркомани, бездомници… и да – луѓе со кучиња. Зашто тоа е единствениот парк во кој смееш да го пуштиш кучето од ремен. Што им е гајле на градските татковци ако кучето се посере, а комуналците не исчистат. Тука и онака доаѓаат само педери.
Тоа утро кога првпат го сретнавме, Дедо не беше добро расположен. Со денови го мачеше варењето. Наместо гранули, јадеше ориз. Дури ниеднаш не ми скокна на ногата. Си имаше мака. Го пуштив од ременот и ми ѕвонеше телефонот. Додека разговарав, Дедо отиде до првата клупа, на самиот влез во паркот. На неа седеше човек во сив капут, со неколку кеси и од левата и од десната страна. Мислев дека Дедо повторно отишол да проси храна, зашто го јаде само оној ебан ориз со денови. Го викнав да се врати, не се потруди ни да ме погледне. Човекот во сив капут му зборуваше нешто, видов. Го завршив разговорот и тргнав да си го вратам авторитетот над Дедо, кој на големо легнал преку десната патика на човекот во капут. Не скокаше на неговата нога, само мирно лежеше. Чудно, помислив. „Извинете“, реков. „Ајде, Дедо, одиме…“
И тогаш првпат ни се сретнаа очите. Мене и на човекот во сив капут, додека Дедо му лежеше на стапалото. Тие очи, толку сини како грчка плажа со шест инстаграм филтри. Тие очи не можеш да гледаш во нив сини. Тие очи што секоја амбициозна пејачка за нив би дала шест хонорари од гастарбајтерска свадба. Само да може да ги купи, ко цицки. „Би си одел и јас, сине, само немам каде…“, изговорија очите.
Сфатив. Човекот мислеше дека му се обраќам нему. „Не, не… кучето се вика Дедо. Не…“ „Знам, само сакав да биде малку смешно“, рече човекот во сив капут. Прв на светот кој не праша зошто Дедо се вика Дедо. И така почна. Нашето дружење. На таа клупа во паркот полн со кучешки гомна.
Тоа утро кога го сретнавме вторпат, седеше на истата клупа. Дедо потрча и му седна на патиката. Зборувавме за времето. А потоа, додека го чешкаше Дедо меѓу ушите и претураше по оние свои кеси, барајќи нешто да му стави во уста, рече: „Убава е оваа ваша Војводина. Сита, зелена, рамна… Би било гревота и овде да се војува, гревота за тие ниви, за таа плодна земја. Нема ништо посрамно пред Бога од тоа да се лее човечка крв на заорана земја. Таа бара семе. Да се сее овде семето на крвта, би било богохулно. Би било срамота…“
„Да, реков, имавме среќа.“
„Слушај, сине, немам јас ништо против среќата. Но среќата не е за секого…“ И така ја почна својата приказна човекот во сив капут. А Дедо и јас слушавме. И молчевме. Се викаше Борислав Стоиќ, имаше 78 години. Во селото Кравица, кај Сребреница, се родил и умрел. Тој вели дека во тоа село и умрел оној ден кога побегнал од него.
Ми беше срам што до тој ден никогаш не сум слушнала за трагедијата во Кравица. Ни Борислав не зборуваше многу за тоа. Само рече дека било Божиќ и дека крвавите кучиња на војната влегле во селото и ги убиле луѓето. Кого го фатиле, кого барале? Зошто него не, не знае. Вели, бил во својата куќа, а кога истрелите и криците заориле, знаел што е. Легнал во креветот. Сакал, вели, да го замоли тој што ќе дојде по него, да го замоли, онака човечки, да го убие во креветот. „Така умираат господата“, рече. „Секогаш сакав да умрам во кревет и да имам гаќи на себе. Срамота е поинаку.“ Не дошле по него, не знае зошто. „Зошто ја прескокнаа мојата куќа, тоа само милиот Господ знае и молчи. Молчи, еве дваесет години“, рече.
Потоа ми раскажа како навечер бегал низ шума. Како седум дена одел само низ таа шума додека не дошол до река, па до луѓе. Од дома понел само нож и малку сланина. Било студено, многу студено во шумата. „Ми смрзнаа нозете, сине. Еве, од оваа на која лежи твојов Дедо, ми отсекоа четири смрзнати прсти. Но студот што ги јаде прстите не е ништо спрема оној кој го имаат во срцето оние што ја убија Кравица, што ја заклаа Сребреница, што ја убија Босна“, рече Борислав.
Тоа утро кога го видовме трет и последен пат, беше 8 март. Седеше со своите кеси, ни мавна мене и на Дедо и нè викна со раката. Ми подаде кутија јафа кекс. „Среќен 8 Март, сине. Извини што нема повеќе. И извини што минатиот пат те удавив со мојата приказна. Не требаше да го слушаш тоа. Подобро да ти раскажував како Мира, што таму во Домот ни дава лекови, едно година дена ми помагаше преку тој ваш Интернет да го најдам кумот. Кумот ми умрел, ама му ги најдов децата што ги сакав ко свои, зашто немав мои. Не се ни оженив. Неговите деца сега живеат во Шведска. И плачеше малата Милада кога ја најдов. И се радуваше. И рече дека мојот кум го молел Бога да сум останал жив. И дека многу зборувал за мене и на денот кога умрел. Ете, сине, тие се муслимани, а уште ме сакаат. Знаат дека не сум крив…“
Зошто никогаш повеќе не го сретнавме – не знам. Мислам дека му беше срам што ми ја раскажа својата приказна. Таа приказна поради која само нему на овој свет не смее да му биде срам. Мислев Дедо и јас да ги обиколиме домовите по градот, ги нема многу. Не го направив тоа. И мене ми беше срам што не знаев што да му кажам, што не знаев што да прашам.
Дедо никогаш повеќе никому во паркот не му лежеше на стапалата. Можеби затоа што имаат повеќе прсти на нозете, а не знаат да сакаат. Да простат. Да честитаат 8 Март. Да погалат нечие исфрустрирано куче. Да осветлат нечие утро, нечиј ден. И секојпат кога со друштвото ќе се напијам в град, се сеќавам на оној „твитераш“ кој рече: „Толку се напив, што го предадов Косово.“ Затоа што ниедно Косово, ниедна Босна, ниедно село во Барања не вреди колку нечиј живот. Не вредат ни колку еден прст на Борислав, ако се прашувам јас. Вредат само луѓето кои умеат да сакаат. Чие срце е толку топло, што никогаш нема да може да го замрзне студенилото на омразата.
Убаво спиј, Бориславе. Знам дека не си умрел повторно.
Превод: Иван Шопов
Маја Славниќ
Маја Славниќ третина од животот има поминато во Врдник, Белград и Нови Сад. Поранешна новинарка. Последните десет години ги истражува тајните на ПР-от. Многу чита, малку пишува. Контакт: maya.slavnic@gmail.com
ažurirano: 01/02/20
