Bojan Todoroviq
Atë mbrëmje të së shtunës alarmi cingërroi në kohën kur unë zakonisht shkoj në shtrat. Pas rutinës mëngjesore, hyra në veturë dhe u nisa në rrugë. Çdo të pesëmbëdhjetin e muajit mbahet panairi në Shid, qytet në Srem në kufirin serbo-kroat. Rrugën deri atje ka kohë që e kam mësuar, dhe e njoh çdo pjerrtësi, çdo gropë, çdo pemë të pazakontë dhe çdo shtëpi qesharake. Dielli nisi të lindte e qielli dukej si i vizatuar me ngjyra pastel, më bukur se çdo agim tjetër. Gjethet e lulediellit të lulëzuar nisën të drejtoheshin. Ato bënin që mendimet të shkapërderdheshin nëpër peizazhin panoramik të gushtit. Pavarësisht kohës së mirë që po e kaloja në veturë, çdo shkuarje në panair më dukej si torturë, duhej të kisha pushimin më të gjatë në jetë, t’i nështrohesha provimit pranues për fakultet si bashkëmoshatarët e mi, por sëmundja e babait na mbajti më gjatë se që kishim pritur. Kur e përfundova shkollën në fund të majit, mora përsipër punën e tregut, sepse babai u sëmur. Por, ndërsa kalonte vera, afrohej edhe shërimi i tij dhe unë vendosa të largohesha nga Serbia kur ai të shërohej. Jashtë tashmë ishte bërë ditë derisa prisja në radhë para shtëpizës për të paguar tezgën time dymetërshe. Edhe pse dielli e piqte xhamin e përparmë, era e lindjes frynte aq shumë saqë nuk bënte pa xhaketë. Kokrrat e zallit e të dheut depërtonin në çdo pore të trupit, edhe në gojë madje, dhe dhëmbët më prodhonin tinguj sikur e thyejnë njëri-tjetrin. E parkova veturën dhe kalova matanë rrugës në një tendë për të pirë kafe dhe për t’u zgjuar. Vetëm nja dy tavolina ishin të zëna. Pranë tendës po piqeshin 10 qengja dhe 5 gica. Ta banaku në një tavolinë rrinin miqtë e babait, Marko dhe Pinki, dhe unë i përshëndeta me dorë dhe pastaj u ula me ta. Këta dy burra në të pesëdhjetat e hershme ishin mbështetur për karrike dhe po e kërruanin barkun e tyre të trashë e me lesh, me këmbë të zbathura mbi papuçe. Tek-tuk frynte era dhe e rrëzonte ndonjë çadër, e prushi poshtë gicave dhe qengjave përhapej në ajër me ngjyrë portokalli në të hirtë dhe u ngjitej duarve të njerëzve përreth, e ata e frynin ta hiqnin nga vetja. Rrugës kaloi një burrë me mustaqe i cili shiste fara luledielli, kikirikë dhe çokollata, duke bërtitur me një ritëm të çuditshëm. Zhurma u shtua për disa decibelë sepse njerëzit dalëngadalë po e mbushnin panairin. Kur fillova ta shkarkoj mallin, Marko dhe Pinki më thanë se nuk isha në vete që po e shkarkoja mallin vetë, më mirë t’i jepja njëqind dinarë njërit prej këtyre „të zinjve“ të cilët qetësisht silleshin rreth e rrotull. Marko pa një pa dy ma mbajti një fjalim për hordhitë që ia kishin mësyer Evropës për t’ia marrë njerëzve punët dhe për ta ndryshuar demografinë. Pinki shtoi se meqë u kishim ofruar njëfarë strehe, është e udhës që edhe ata të japin kontribut. Këto fjalë me automatizëm jehonin gjithandej, nga tenda dhe kafiteritë e deri te shitësit në pazar apo profesorët në gjimnaz, këtë epidemi njerëzit e bartin si brejtësit, u del nga goja si erë e keqe. Dola nga tenda dhe pastaj e hapa portobagazhin dhe nisa të nxjerr gjithçka. Së pari e nxora konstruksionin metalik të tezgës, që përbëhet nga dhjetëra shufra metali me lidhëse në cep dhe në maje. Kur e montova, mbi të vura dërrasa si mbajtëse, e pastaj edhe dy çarçafë të bardhë të cilat ishin të qëndisur me një detaj me lule me ngjyrë të kuqe dhe të gjelbër. Ngadalë nisa ta nxjerr krejt mallin për makinat bujqësore, duke filluar nga elementet e mëdha si kardani, pastaj pompat e ujit, pompat për vaj, fenerët e kështu me radhë. Në një moment te tezgat e Markos dhe të Pinkit u shfaqën dy djem, të cilët nisën të nxirrnin mallin nga veturat e tyre, derisa këta të dy rrinin nën tendë dhe pinin birra. Djemtë intuitivisht nxirrnin mallin në tezgë, njëri çorapë të llojllojshme, tjetri pudra dhe produkte të ndryshme kozmetike. Përndryshe, me mijëra njerëz si këta të dy silleshin me javë të tëra në hapësirën rreth panairit, sepse vetëm dy kilometra më tej gjendet kampi i refugjatëve, njëri nga shumë kampe në kufijtë e Serbisë me vendet fqinje. Janë të vendosur në një kamp të rrethuar me tel, që duket si llogor. Njëri prej tyre, i cili nxirrte mallin për konsum të gjerë, e kishte mbaruar punën dhe kishte shkuar poshtë tendës për të marrë njëqind dinarë nga Pinki. Ky tjetri po përpëlitej me çorape e unë ia bëra me kokë dhe thashë diçka si „hej“, e ai i hutuar i mbylli sytë si një lloj gjesti. Më pyeti në anglisht nëse më duhej diçka, e unë i thashë se jo dhe e pyeta se ç’po bënte këtu dhe si quhej. Në atë çast, para tezgës u shfaq një burrë më i moshuar për të pyetur sa kushtonte pompa AC për traktorin IMT. Duke e shikuar djaloshin para meje, tha të kisha kujdes se mos po na çonte të gjithëve në erë. Eh, babai im e ka një zakon bestytnie që myshterisë së parë t’i falte çkado që donte të blente për të pasur shitje sa më të madhe. Unë këtij babloku i mora 25 euro për këtë pompë në vend të 20 eurove, sa në të vërtetë kushtonte. Në përgjithësi çmimet i caktoj arbitrarisht, s’kam asgjë fikse ashtu siç më thotë babai. I vështroj njerëzit të cilët sillen rrugës dhe nëse e shikojnë me pasion ndonjë produkt nga tezga, e di menjëherë se ka kohë që po e kërkojnë dhe se janë të gatshëm të paguajnë më shumë se që e ka çmimin. Marko u kthye dhe i bërtiti djaloshit i cili ia radhiste çorapet, e unë me gjithë zemër iu futa diskutimit dhe i thashë ta linte rehat, se i kishte dhënë detyrë të pamundur t’i radhiste ashtu siç ai kërkonte. Marko na shau të dyve, edhe unë i thashë të zhduket dhe u nisa ta përcjell këtë në një drejtim të atypëratyshëm. Më falënderoi dhe më tha se quhej Abed, se ka një muaj që ishte në kamp, se vullnetarët i japin ushqim sepse krejt paratë i kishte harxhuar duke u dhënë rryshfet policëve grekë. E kishin rrahur kur kishte provuar të hynte në Hungari, dhe pastaj kishte dëgjuar se në Shid ishin më tolerantë dhe se disi do të mbërrinte në Bashkimin Evropian, që në fund të shkonte në Gjermani. Për një çast u ndalëm.
„E ke dikë në Gjermani?“, e pyeta.
„Asnjë familjar, por një mik i imi nga interneti më ka premtuar se do të më pranojë te ai derisa të gjindem…”
„Ëhë, e me çka merresh?“
„Me gazetari. Kam punuar në një revistë satirike, kam shkruar kolumna, e ka vite që vizatoj karikatura për qejf. Nuk i publikoj se nuk jam edhe aq i zoti. E ti? Pazar?“
„Po, mos pyet. Babin e kam të sëmurë dhe po e zëvendësoj, së shpejti edhe unë po shkoj në Gjermani te tezja. Kam punuar në ndërtimtari, kam edhe përvojë prej mashtruesi nga ky treg, mbase do të gjej ndonjë punë, ha-ha“.
„Ha-ha. E unë kurrë asgjë përveç të shkruarit nuk kam bërë, e as që dua. Për më tepër, jam i lidhur me gjuhën time të cilën e dua, si dhe muzikën të cilën e hulumtoj me vite të tëra dhe fjalët të cilat i qëndis si perlat. Nuk mund ta marr me mend të shkruaj në ndonjë gjuhë tjetër, nuk kalon as edhe një ditë pa e pyetur veten përse dhe ku jam nisur. Ti në Gjermani së paku do të jesh punëtor, e unë një Hiç i madh“.
„Hej, mos e tepro, gjithmonë mund të bëhesh karikaturist“.
Qeshi. Mendova se shakaja do ta fyente, por megjithatë ia doli të ngritej përtej dhimbjes së tij dhe t’i qeshte në fytyrë. Ishte shumë thatanik, me faqe të thata dhe me hundë paksa të shtrembër, e përfytyrova duke bërë ndonjë punë fizike dhe trishtimi ma përshkoi trupin si lagështia në mure. Nuk dija asgjë për luftën nga e cila ai vinte, dhe në atë çast asgjë nuk më interesonte përpos faktit se ndjehesha në siklet sepse kurrsesi nuk munda t’i ndihmoj. I thashë:
„Shiko, unë më së largu për tre muaj do të jem në Gjermani, nëse të duhet diçka shkruaje numrin tim, sigurisht do ta përdor për një kohë sa të jem atje“.
„Dakord, nëse ia dal të mbërrij“, u përgjigj.
Qëndrova pa lëvizur derisa po largohej. Ecte kokëulur mes tezgave, herë pas here i shqelmonte gurët në rrugën me zhavorr dhe nuk e shikonte asnjërin, derisa të gjithë ia ngulnin sytë kaq të rreckosur e kaq të ngadaltë. M’u duk për një çast, çfarë ironie, se sa bukur është të jesh refugjatë. Askush nuk të njeh, mund të pshurresh e të pështysh në rrugë, vendasit gjithmonë do të thonë se ti e ke bërë. Turma e njerëzve përzihej me muzikën e cila vinte nga disa zmadhues dhe krijonte kakofoni të cilën nuk e duroja dot. Përnjëherë u frikësova për tezgën dhe për mallin tim, dhe shpejt u ktheva mbrapa. Dita rrodhi si zakonisht, njerëzit vinin e shkonin, kryesisht më shumë bënin pyetje të kota sesa që blenin diçka. Dielli ishte mu në zenit dhe era sillte ngrohtësi valë-valë. Gjithandej kishte pluhur, e unë rrija në cep të portobagazhit tim krejt të hapur dhe nga ai i përshëndetja blerësit. E shikoja burrin matanë rrugës mbi zgarë se si e fshinte djersën me bërryl, me gishta në hundë dhe me duar në mishin e papjekur për të bërë pleskavica. Ndërmjet nesh ajri turbullohej nga nxehtësia dhe pamja ishte si kur e shikon një hapësirë të pacaktuar mbi asfalt në garat e Formulës 1. Rreth orës 12 e thirra babanë dhe i thashë përafërsisht se sa kisha shitur dhe se së shpejti po nisesha për në shtëpi. Javët dhe muajt kalonin, shkuarja ime në Gjermani po afrohej, babai në ndërkohë ia doli disi me veshkët e tij, dhe unë më nuk i duhesha si zëvendësim për treg. Tezja më priti mjaft mirë, këtu i kam ndërruar tashmë disa punë, e kam një të dashur dhe shumë miq. Mbrëmë derisa isha jashtë dhe po kërkoja vend për parkim, më erdhi një mesazh të cilin në fillim e injorova me gjithë atë shpejtësi, e kur u ula në kafeteri dhe e nxora telefonin, te notifikimet më doli numri i panjohur dhe porosia poshtë: „Ma kanë botuar karikaturën e parë, ha-ha. Abed“.
Përkthim: Qerim Ondozi
Bojan Todoroviq
Bojan Todoroviq lindi më 19.11.1992 në Shabac. Mori pjesë në përmbledhjet letrare "Na ulici gaze bose ljude" dhe "Sanjatorijum" në kuadër të projekteve të Punëtorisë së Shkrimit Kreativ të organizuar nga CK13 në Novi Sad, si dhe nëpër portale të ndryshme letrare (Strane, Eckermann, Rez...). Dorëshkrimi i tij poetik "Čarli ose (dobri dečaci loših država)" mori çmimet Milutin Bojiq dhe Prvenac. Përmbledhja u botua nga fundi i vitit 2016. Bojani jeton dhe punon në Novi Sad.
bojantodorovic.tumblr.com
instagram.com/bojancharlie
ažurirano: 04/02/20
