Bllagica Gjorgjievska
Kërc, kërc, kërc. Bora nën këmbët e tij krijonte njëfarë kompozimi. Të njëtrajtshëm, i njëjti takt dhe ritëm, por, megjithatë, i përngjante muzikës. Çizmet zhyteshin thellë në borë dhe bënin gropa të mëdha prapa tij. Ai ecte me vështirësi, me vështirësi i nxirrte këmbët nga bora, por melodia s’pushonte të kërcejë përreth tij në natën e shurdhër.
„Ah, sikur të ishte një çast i bukur, kjo do të ishte një shëtitje e mrekullueshme.“
Fjollat fluturonin përreth tij dhe ngjiteshin në bardhësinë që e rrethonte. Bardhësi, deri ku arrinte shikimi. Vetëm gropat të cilat mbeteshin në borë nga këmbët e tij е prishnin bardhësinë e natës. Hidhte hapat dhe i shqetësuar kthente kokën prapa. Ishte vetë, i lodhur, i pagjumë, i uritur, me helm në shpirt. S’kishte njeri pranë tij, as prapa, as ndonjë gjë përpara. Së paku të dëgjonte ulërimën e ujkut, që në kohë normale do t’ia kishte ngrirë shpirtin, por as ujku në këtë natë ujqish nuk dëshironte ta ndryshojë këtë skenar të bardhë, të frikshëm.
Orë apo ditë ecte nëpër këtë anë malore. E kaloi edhe kodrën e cila e ndante Shqipërinë nga ky vend i vogël, i quajtur Maqedoni. Kështu i quanin ata: „matanë kodrës“ apo „matanë Drinit“. E shtrëngonte torbën e pëlhurës të varur në krah më afër këllqeve, e shtrëngonte për trupin e ngrirë edhe vetë duke mos e ditur pse. As që e ngrohte e as që kishte diçka të vlefshme në të. Vetëm fotografinë e nënës së tij të ndjerë, e cila si për çudi u gjet para tij në sirtarin e dollapit, kur për dhjetë minuta të cilat i kishte në dispozicion, duhej ta marrë atë që e kishte më të domosdoshme dhe të ikë.
Po, të ikë. Kështu i tha zëri në kufjen e telefonit:
„Merr çfarë ke të domosdoshme, para sa të kesh dhe për dhjetë minuta ik nga shtëpia. Lëri të gjitha, shpejt!“
Koka i bubullonte. Diçka e panjohur i ecte nëpër kokë, nëpër damarë.
„Ku të shkoj, vëlla?“
„Vetëm largohu nga shtëpia sa më shpejt të mundesh, pastaj mendo. Shko nëpër Mëhallën e Poshtme, kaloje fushën, kaloje kodrën. Tjetër as unë nuk di.“
„Ç’ka matanë kodrës, vëlla?“
„Maqedonia, hyn në Maqedoni, në pjesën malore. Bëj ç’të bësh, vëlla, pastaj kaloje dhe shko në vend tjetër.“
„Shëndet dhe jetë të gjatë të dëshiroj, vëlla, të jam mirënjohës përjetësisht. Vetëm ta dish, për asgjë nuk kam faj.“
„Kjo tani nuk ka rëndësi, nuk pyesin a ke faj, s’ka kohë, shpejto!“
„Për mua është e rëndësishme ti ta dish se s’kam faj, ti je duke më shpëtuar. Më gjuajtën, gjuajta edhe unë, vëlla. Ndoshta edhe kam vrarë dikë!“
„Me fat, Ajro, shpejto, ndoshta do të takohemi ndonjëherë, do të pimë raki së bashku.“
„Ti mua edhe emrin ma di, e unë ti s’të njoh. Si do të të njoh nëse ia dal?“
„As që duhet të më njohësh, unë kam për të të njohur. Me fat!“
Zëri në kufje u ndërpre. Ajroja u rrotullua përreth si një kafshë e plagosur. I mblodhi paratë në grusht, i lidhi dhe i hodhi në torbë. Bukën që e bleu dje, disa molla, një shishe me ujë, disa koka qepë. Për të tjerat s’kishte kohë. Për dhjetë minuta nuk mund të mblidhet jeta në një torbë pëlhure.
Mendimet iu ndërprenë kur pa një pikë të zezë në bardhësinë e dëborës. U nis drejt pikës. Si afrohej, pika rritej dhe fitonte formë. Shtëpi! Shtëpi nga e cila ngrihej lartë tym i bardhë nga oxhaku. Pa u menduar, u nis drejt shtëpisë. S’kishte zgjedhje tjetër. Do të troket në derë dhe nëse ia hapin, do të thotë… Ç’do të thotë? Se e ndjekin që nga Shqipëria, se nuk di pse e ndjekin, se nuk është fajtor për asgjë, siç i tha njeriut i cili e dërgoi në këtë rrugëtim të tmerrshëm? Apo të gënjejë se është humbur në mal! Jo, jo, askush nuk beson përralla të tilla.
Me dorë e ngrinte hekurin e rëndë të ngjitur për portën e madhe. Trokiti, në fillim ngadalë dhe qetë, pastaj pak më fuqishëm. U frikësua se do t’i shqetësojë nikoqirët. U dëgjuan hapa, të qeta si të drenushës. Dikush e lëshoi hekurin e rëndë me të cilin ishte mbyllur porta nga ana e brendshme. Qetë, siç ishte e qetë edhe ajo natë me borë, u hap porta. Me dritë në dorë dhe me shikim të qetë para tij qëndronte një plakë me shami të lidhur në mënyrë të pazakonshme në kokën e saj.
Disa çaste shikoheshin pa zë. Vëzhgonin njëri-tjetrin. E para foli plaka.
„Ç’të solli këtu, bir, në këtë kohë pa kohë?“
Ajroja u shtang. Njeri i panjohur në një natë ujqish troket në derë, ndërsa nikoqirja i thotë „bir“. U ndje sikur i çlirohen muskujt e shtrënguar. Madje pak edhe qeshi.
„Vij nga larg, nënë, nga larg. Nga Shqipëria. Jam duke ikur, nënë, e nuk e di prej kujt dhe pse. Vetëm pak të pushoj dhe të nxehem. Shpejt do të largohem.“
„Ani, ani, bir, hyr. Më the „nënë“, e nënat nuk i lënë fëmijët në të ftohtë“, u qesh butë. „Hajde, djalë, është ftohtë, hyr.“
Ajroja nuk vendoste të hyjë. Jo nga frika, por nga mosbesimi. Diçka tjetër e mundonte.
„Jam shqiptar, nënë, Ajro e kam emrin.“
„Ani, bir, unë jam maqedonase, Sevda më quajnë.“
Hynë. Së bashku. Pa fjalë. Pa mëdyshje. Pa frikë. Zjarri në vatër shkëlqente me një ngjyrë të verdhë të artë. Një ngrohtësi e kaloi nëpër tërë trupin. Jo vetëm nga zjarri. Nga sytë e kësaj plake e cila e pranon në shtëpi dhe e quan „bir“.
„Ah, sikur të ishte një çast i bukur dhe ta përqafonte këtë grua të mrekullueshme dhe të kërkonte nga ajo një çaj apo një raki të nxehtë“, me mallëngjim mendoi Ajroja.
U ul në krevatin e mbuluar me një mbulesë të thurur. Me shikim e kaloi dhomën. Dhomë e vogël, dhomë fshati, e rregulluar dhe e pastër. Shikimi i ra mbi Sevdën e cila me gishtat e hollë e lidhi shaminë. Buzëqeshje i kaloi nëpër fytyrë.
„Shumë bukur e ke lidhur shaminë, nënë. Te ne gratë i lidhin ndryshe.“
Tani edhe Sevda u qesh. „Në dindale, kështu i thonë kësaj mënyre të të lidhurit. Kështu e lidhin gratë këtu, në këtë fshat. Edhe mua më pëlqen kështu“, fliste ajo duke vënë diçka mbi sobë.
„Të hash pak, bir, dhe të pish diçka të nxehtë. Pastaj kam për të të shtruar të pushosh.“
„A, jo, nënë, jo! Unë duhet të shkoj. Ti jeton vetë?“
„Po, vetë, burri më vdiq para dhjetë vitesh, djemtë me familjet u larguan. Por, unë jam këtu, bir!“
U shtrua tavolina. Ajroja as që vërente çfarë hante. Me gishta prekte pjatën, por nuk mund ta njihte atë që e hante. Ishte e shijshme dhe e nxehtë, e gatuar nga zemra nga një plakë e vetmuar. Ia kënaqi shpirtin ushqimi, kjo dhomë e nxehtë, kjo grua hyjnore. Nuk dëshironte të ngrihet, nuk i shkohej drejt së panjohurës, por diçka në tru i pëshpëriste se duhet të hajë më shpejt dhe të ikë. Jo aq për të, sa për Sevdën. Dhe i duhej duke u larguar t’i mbulojë gjurmët që çonin drejt shtëpisë së saj, ndërsa bora e cila binte me të madhe, do ta bëjë të veten.
„Ah, sikur të ishte një çast i bukur, do të shtrihej mbi mbulesën e larme për të fjetur dhe nëna Sevda do ta ruante.“ Mendimet ia ndërpreu zëri i ëmbël i Sevdës:
„Bir, kam një vend ku mundem të të fsheh. Mos shko në këtë stuhi, shkretëtirë ke para vetes. Do të zhytesh në borë, në vetmi. Mos shko, Ajro.“
„E kam patjetër, nënë, patjetër“, tha Ajroja „jo“ me kafshatën e fundit në gojë, për atë që në shpirt i gurgullonte të thoshte „po“. U ngrit në këmbë dhe me shpejtësi e futi bukën të cilën Sevda ia përgatiti në torbë. E veshi pallton, e vari torbën dhe u nis drejt derës. Nuk merrte guximin ta drejtojë shikimin nga Sevda, kishte frikë se do të ndërrojë mend, se do të kthehet, do ta përqafojë dhe se do shtrihet në krevat. E ngriti hekurin e rëndë dhe e hapi portën. Fryu një erë e fuqishme, një tufë me shtresa dëbore fluturoi drejt korridorit. Bëri një hap, por Sevda e kapi për dore.
„Prit, Ajro, prit, bir, dil nga dera e vogël. Më sigurt është.“
Ajroja u kthye. Në sy i shkëlqenin lot. Si yje, si fjollat që fluturonin. U nis drejt derës së vogël. Pa fjalë. Përnjëherë u kthye. Me duart e fuqishme e tërhoqi Sevdën në gjoksin e tij. E shtrëngonte, sikur kishte frikë mos e merr era, se do të shkrihet në borë.
„Ah, sikur të ishte një çast i bukur, nënë, unë tani do të shtrihesha në krevat dhe do të flija. Dhe ti do të më ruaje. Ah!“
„Po, edhe ishte një çast i bukur, Ajro. Ti mua më quajte „nënë“ sapo hyre, e unë ty „bir“, sapo i pash sytë e tu të dhimbshëm. Shko, shko, bir, Zoti të ruajttë, apo Allahu juaj, sidoqoftë. Bir, vetëm t’i japish fund kësaj turbullire dhe të kthehesh në shtëpi. Dhe, nëse ndonjëherë të sjell rruga në këtë anë, eja ta shohësh nënën Sevda.“
Pa fjalë, Ajroja e hapi derën e vogël dhe filloi të ecë nëpër borë. Stuhia ishte edhe më e fuqishme në këtë pjesë të Maqedonisë, kështu që edhe gjurmët e hapave të Ajros i mbulonte sapo e ngrinte këmbën nga bora. Gjithnjë e më shumë shkrihej figura e tij në largësi.
Sevda qëndronte për një kohë në pragun e derës së vogël. Sikur i bënte rojë nga armiku i tejdukshëm djalit i cili para pak çastesh e ngrohte përqafimin e saj. Bora ia rrihte fytyrën, era ia valëviti shaminë e lidhur në „dindale“, e cila Ajros i pëlqeu aq shumë. U kthye dhe hyri. Me një hidhërim në shpirt e lidhi shaminë.
„Ah, sikur të ishte një çast i bukur…“
Përkthim: Kreshnik Ajdini
Bllagica Gjorgjievska
e lindur më 14.02.1960 në Prilep, Maqedoni. Është ekomomiste-komercialiste e diplomuar, punon në një byro kontabiliste si kontabiliste e autorizuar. Është bashkëshorte dhe nënë. Shkruan poezi, prozë dhe tregime. Një pjesë e poezisë së saj është publikuar në revistën lokale Stremezh dhe në botimet vjetore Poetsko Markukule (Markukule Poetike).
Kontakti: bgjorgievska@yahoo.com
ažurirano: 29/01/20
