Jelena Kalajxhija
Qan, papushim qan. Këtë mendoj, babi edhe e thotë, por shton: “Edhe babi papushim i qan”, e unë gjyshin, dorën në zemër, gjithmonë e kujtoj me mindil.
Vëllai dhe unë u ulëm në barkën prej gome në mes të dhomës. Kohë e paketimit të madh. Të verdhët jashtë, të bardhët brenda. Kishte një Vinetu të vogël në barkë. Kështu e quante babi atë kokë të indianit të vogël. E ne kërcenim e kërcenim mbi atë barkë. Edhe ajo mbi ne. Sillej e pështillej.
Mami hyri për të satën herë në dhomë, vetëm se kësaj radhe tha se i kishte rënë hekuri mbi kokë.
Gjyshja u shfaq me mish pule të ngrirë dhe e ftohte vendin e lënduar.
Mami vazhdonte të qante njëjtë si deri atëherë, dhe atë pulë në kokë nuk e morëm si pasojë e hekurit, por si pjesë e lojës sonë në të cilin shfaqet indijania Mbaj-Pulën-Në-Kokë. Babi bënte nc-nc, dhe mbështillte një audio kasetë në kasetofon. Kishte gishta të trashë – çdo gisht një njeri, e lapsin të hollë dhe atë kazetë qysh e quante ai e cila gumëzhinte në dorën e tij si ndonjë lodër qesharake: Meqë po shkojmë aq larg le të këndojë nga fillimi”, tha dhe bëri nc-nc edhe nja dy herë. Vëllai tha se në radio jetonin njerëz të vegjël që bëjnë muzikë, këtë shumica e njerëzve u thonë fëmijëve. Por edhe vëllai im ishte fëmijë. E dija, megjithatë, se në atë shirit të cilin e mbështillte babi në rrathin ngjitur jetonin imazhe të vogla, sikur në negativët nga fotoaparatet (kishim një Zenit dhe një Smena 8) dhe kur i fut në kazetofon në automobil, bëhen muzikë. Mbyll sytë dhe shoh imazhe. Ato të vogla. Të cilat lëvizin nëpër kazetofon.
“Kur po shtypin në dy alfabete në të njëjtën anë në gazeta, me njërin për ata, me tjetrin për këta, dhe thonë se gjithçka është në rregull – do të ketë… Nuk do të jetë mirë…” kthehet ajo pulë mbrapsht në frigorifer i cili me vite të tëra gumëzhin prapa perdes në ndonjë qosh të mrekullueshëm arkitektonik të dhomës së ditës, mu pranë tarracës, gjyshja. Vëllai pastaj sërish kërceu nga barka dhe më nuk u kthye.
Në mëngjes shkuam në bregdet. U strukëm në sediljet prapa: ne, sendet, jastëkët, palltat… Mbeti kërmilli im prej sfungjeri, por edhe mami kishte një çiklamë nga sfungjeri e cila kishte mbetur në ndonjë jetë tjetër. Vëllai pas dy orësh udhëtimi nxori mustaqet në shkopth dhe tha: “Më jep ta mbështjell kasetën!”. Qeshëm. Ra nata. Udhëtojmë pambarimisht gjatë. Imazhet e vogla lëvizin nën kapakët e mi. Tingujt e mëdhenj që ato bartin lëvizin nëpër veshët e mi. Ai vërtet e do atë kasetë. Nëna qan, dhe kjo paksa e ndërpret lëvizjen harmonike të imazheve. Qan dhe mendoj se kjo që ndëpret është ajo kur thotë se jeta nuk është e mrekullueshme, por përkundër kësaj gjithçka do të jetë mirë. Gjithçka do të jetë mirë 1. Gjithçka do të jetë mirë 2. Gjithçka do të jetë mirë 3. Gjithçka do të jetë mirë 4… Mua më vret këmba e vëllait në brinjë, por ai fle. Më kujtohen mustaqet në shkopth dhe filloj të qesh. Flisnim diçka qetas ata të dy përpara, e ne dy mbrapa rriteshim.
Dhe kështu të rritur rrijmë në breg të detit nga i cili kurrë nuk jemi kthyer. Ai hesht. Unë qaj. “Edhe nëna papushim ka qarë”, thotë. Më kujtohet gjyshi teksa fshij hundët. “Mua nuk më kujtohet të kemi qenë ndonjëherë në bregdet. As që do të doja. Lumi është më i mirë”.
Lëshoj CD. Ngas tutje. Playeri duhet të punojë ngase ndryshe nuk di të ngas. Ngas për të ngasur. Dhe kjo është më e mira. Nuk ka stres. Flotat e preferuara të konspiracionit: stresi. Mendoj se edhe plaku ngiste kështu. Edhe kur nuk ishte vetëm sa për ngasje. Lëvizin imazhet përpara syve të hapur, frikat, gjithmonë të pranishme, pyjet, skelet në kishë të cilat i kapërcej me gjyshen, ajo mban në koshin e thurur krapin gjysmë të gjallë, prapë pyje, por nga larg, rruga, rruga, dielli perëndon ose lind, e njëjta gjë vetëm drejtimi tjetër, ngjyrat rrjedhin me një radhitje tjetër, i gjallë, njeriu është i gjallë, rruga, e gjatë, a pambarimtë… Krapi përpëlitet, ngjis fytyrën mes dy grilash në gelenderin e urës përgjatë kanalit. Prekopakra. Gjyshja thotë të shkojmë në shtëpi, e unë vetëm pres që ai krap të shqyejë qesen dhe të kërcejë në ujin përfundi. Kjo nuk ka për të ndodhë, ai ka nga një sy në secilën anë dhe nuk ka mustaqe. Shumë gjëra do të ndodhin, muret kanë heshtur, njerëzit kanë vdekur moti. Dhe kjo nuk ndryshon asgjë. Lumenjtë janë të pakthyeshëm, detet të palëvizshme. Deteve u shkohet, për lumenjtë vuajnë. Krejt kjo është ujë. Hudhër dhe ujë. Vetëm shija ndryshon.
Peshku noton në vaskë. Barka lundron rreth dhomës së ditës. Gjyshi fshin hundët. Pret mollët hollë në shiritë dhe i radhit në perin e trashë për t’i tharë. Më e keqja është kur zhytesh në det dhe veshët mbushen me fluska, atëherë gjithmonë mendoj për vdekjen, s’ka imazhe as muzikë, vetëm flluska, pa fytyrë dhe pa rëndësi. Në lumë është ndryshe, fundi nuk duket, flluskat nuk janë aq të zëshme, mund t’i ngjajnë shiut. Kjo është muzikë e mirë.
Në gisht kam një nishan yjor. Djali im i vogël pyet ç’është kjo. I them se kjo është nga kazeta. Ai qesh, ajo fjalë i tingëllon sikur indiania Mbaj-Pulën-Në-Kokë dhe ma tregon shpikjen e tij të re – mustaqet në shkopth.
Përkthim: Qerim Ondozi
Jelena Kalajxhija
Jelena Kalajxhija (1986) lindi në Pakrac, në Sllavoninë Perëndimore. Ka studiuar letërsinë e gjuhën serbe në Novi Sad. Për kohë të gjatë është marrë me bibliotekari. Aktualisht është në Bibliotekën Kombëtare “Filip Višnjić” në Bijelina. Ka lënë pas dy udhëzues dygjuhësh të bibliotekarisë. Ajo boton tekste dhe recensione në revistat periodike letrare (“Letopis Matice srpske”, “Sveskama”, “Detinjstvu” dhe të tjerë), përmbledhje (“Leteće violina Milorada Pavića”, “Čitanje Arkadije Slavica Garonja”, “Vizije signalizma ...”) , dhe portalet Novi Polis dhe Časopis Kult.
Kontakt: jela.knjiga@gmail.com
ažurirano: 28/09/21
