Миховил Рисмондо
Во некој замаглен период од почетокот на основното училиште, па до моето заминување од тоа училиште во петто одделение, си игравме по терасите што ги спојуваат нашите згради, а се наоѓаат над паркиралиштата каде што се наоѓаа автомобилите на нашите старци.
Ние неколкумина што се наоѓавме во тој дел од квартот, бевме прилично блиски. А, терасите беа наши, да правиме на нив што сакаме. На почетокот игравме фудбал, но кога изгубивме повеќе топки токму поради висината на терасата, па кога старците престанаа да ни купуваат нови, одлучивме да се приспособиме на новата ситуација малку подобро. Имено, забележавме во еден миг дека топката шутната доволно високо во воздухот и под прав агол може да го вдлабне лимот на автомобилот што се наоѓа под нас. Забележавме и дека топките со речиси голема леснотија ги кршат стаклата како оние од пекарницата на нашиот албански пријател, па, судејќи според сѐ, фудбалот наскоро моравме да го замениме со: а) поевтин и б) позабавен спорт. Така, фудбалската топка е заменета со помалку округлите облици на јајце и воден балон, кои беа многу поефикасни проектили во поглед на паркираните автомобили, но и стаклата на онаа пекарница.
Најмногу сакавме кога ќе дојдеше зима. Снегот беше бесплатен, го имаше насекаде, а топките се покажаа како најефикасни проектили од сите. Имено, добро насочената топка под прав агол ќе го погодеше случајниoт минувач многу полесно отколку, да речеме, балонот. Подоцна сфатив дека зборот што го баравме во поглед на фасцинацијата од топките беше „аеродинамичност“. Иако, морам да напоменам дека ништо не беше ни приближно толку задоволително како фрлањето водени балони. Да се погоди човек од голема далечина со воден балон во глава беше едноставно… најдоброто нешто што тој ден можеше да се случи. Но, водените балони, иако не толку скапи за наш поим, како, да речеме, свежите јајца, беа непрактични. Требаше некаде да се полнат, па да се носат на терасата, а важно е да се напомене дека можеше да се донесат само во ограничен број, така што никој не сакаше да трча горе-долу, горе-долу. Не, трчањето беше однапред резервирано за случајот во кој бесниот случаен минувач, Адис, и неговите старци или некој од нашите старци, ќе почнеше да нѐ брка по терасата поради штетата што ја направивме.
Адис. Никогаш нема да го заборавам Албанецот и неговата пекарница каде што подовите редовно беа покриени со отпечатоци од нашите топки, јајца, водени балони. Таа пекарница стои таму и денес, со неа раководи Адис, а во ретките случаи во кои поминувам покрај неа можам да забележам дека на подовите и понатаму можат да се пронајдат остатоци од проектилите фрлени од терасата. Меѓутоа, деновиве работите не се толку едноставни како што беа порано. Јајцата поскапеа, децата станаа мрзливи, па повеќе не им паѓа напамет да трчаат од кафулето до терасата со водени балони, а снег повеќе нема или, ако го има, го има толку малку што повеќе не може да се направи ни асолен рафал одозгора, од нашата тераса. Не, децата денес користат поинакви проектили, а дебелиот Адис, некогашен првокласен боксер, неколку пати во една година мора да доплатува осигурување за својата пекарница. Не дека фрла пари во ветер, колку што чув, од кажувањата на моите стари пријатели што сѐ уште живеат во истите згради, не, новите деца, покрај својата мрзливост и скржавост, се подосетливи од нас. Тие користат камења. Претпоставувам дека е каменот најдобар проектил кога ќе се спореди со нашето свето тројство, а речиси сум сигурен дека предизвикува и најголема штета, ако се одбие од нечија глава, но морам да кажам дека не сум сигурен во поглед на нашиот трет параметар – а тоа е задоволството при погодокот. Признавам дека, со оглед на фактот дека пекарницата на Адис веќе некое време се ракетира со камења, новиве деца имаат нешто побрутален вкус кога ќе дојде до чувство на задоволство и достигнување.
Се сеќавам, како би заборавил кога ми е врежано во главата, во една пригода Адис истрча од својата пекарница и почна да нѐ брка по терасите. Ние првин се смеевме, зашто бегството од дебелиот Адис беше најапсурдната работа што можевме да ја замислиме: како воопшто би нѐ уловил, па ние бевме фудбалери. А, тој беше дебело прасе од кое не очекувавме дека ќе нѐ брка со часови горе-долу, горе-долу по терасите, по парковите, по паркиралиштата околу нашите згради. Набрзо престанавме да се смееме, зашто повеќе немавме воздух во градите, не, воздухот беше резервиран за бегање, зашто никој не сакаше да се соочи со тој питбул еден на еден. Сите знаевме што се случува кога Адис ќе фати некого и не сакавме да ја ризикуваме неговата дланка во своите заби.
Беше зима и студениот воздух веќе ми ги параше градите. Адис во неколку наврати доби топка во главата, но тоа не го спречи да нѐ следи по квартот со своето темпо. Размислував за тоа да се скријам дома, но во тој план постоеше еден сериозен проблем. Имено, за да можеме постојано да го малтретираме Адис, моравме да се сокриваме зад качулки, маски и шалови, кои ги прекриваа нашите лица – зашто, добро знаевме дека нашиот кварт е доволно мал за да може Адис да нѐ пречека пред училиште, ако по некој случај дознае кои сме ние.
Морав да застанам на место. Адис беше некои педесетина метри оддалечен од мене, а не знаев каде се моите пријатели, претпоставував дека се сокриле некаде или отишле во куќите кога виделе дека јас останав жртвено јагне. Тоа не беше првпат, но секако за мене беше последен пат да морам да ја извршувам должноста на јагне. Педесет метри понатаму Адис го забрза чекорот. Јас се фатив за ламбата и тешко дишев. Се прашував од каде му е силата, зошто го прави тоа и зошто е толку бесен на сите нас кога сѐ што направивме е тоа што му ја ракетиравме пекарницата со топки… Видов дека ми се приближи на некои дваесет метри и се обидов да потрчам кон скалите, но на нивниот врв се лизнав и паднав, па се стркалав неколку скалила пониско. Сѐ ме болеше. Не можев да станам. Ме подигна Адис, кој конечно го стигна мојот чекор. Ми ја вади маската од лицето и некакво чудно чувство на жалење му поминува по лицето. Без маска, ние сме пријатели. Одевме во исто училиште, се знаевме. Децата инаку не се дружеа со него поради некоја причина, но јас се дружев. Понекогаш се враќавме дома заедно од училиште, понекогаш игравме фудбал…
Адис не рече ништо. Ме фати за главата и ми ја удри од скалите, еднаш. Двапати. Трипати. Лузната ми остана до денешен ден и ми се чини дека нема набрзо да исчезне. Кога дојдов крвав дома, стариот ме праша што се случило. Не сакав да му кажам, но таквиот одговор на неговото прашање значеше непослушност и не сакав да си добијам каиш. Му кажав сѐ од прво до последно. Плачев. Се плашев. По мојата исповед, ме праша што ми згрешил Адис. Јас реков ништо. Освен тоа дека неговата пекарница беше на совршена локација за гаѓање од терасата. Стариот рече нешто во стил дека не требало да бидам уловен и дека е тоа единствената грешка што сум ја направил. Потоа стана и отиде да разговара со Албанците.
Мене, сепак, не ми се чинеше дека тоа беше единствената грешка. Постоеше уште нешто во сето тоа што не можев да го сфатам, а што излегуваше од очите на стариот. Нешто што го сфатив дури подоцна. Би сакал да бев попаметен, да ги знаев тие работи порано, зашто тогаш не би изгубил пријател. Ниту Адис за мене некогаш ќе станеше обичен Шиптар, како што стана откако стариот се врати од кај Адис. Се врати полут отколку што беше кога отиде. Се врати, разговараше со мене и ми објасни дека таквите дивјаци убиваат кога некој ќе им дојде на врата непоканет. Ми рече дека следниот пат морам да бидам подготвен.
И јас бев.
Превод: Иван Шопов
Миховил Рисмондо
Миховил Рисмондо (1999) е роден во Загреб. По завршувањето на Класичната гимназија во Загреб во 2017 г., запишува преддипломски студии по драматургија на АДУ во Загреб. На ревијата DeSADU ги претставува драмите "Хиполит од предградието" (Hipolit iz predgrađa) и "Љубов на афтер" (Ljubav u afteru), а на фестивалот KRADU – драмата "Вампир алергичен на крв" (Vampir alergičan na krv). Во соработка со Отсекот за актерска игра ја напишал авторската адаптација "Кратката историја на Роз и Гил" (Kratka povijest Rosa i Guila). Во соработка со Kazališna radionica Malik во 2018 г., пак, настанал неговиот текст "Маѓепсаниот син" (Začarani sin). Напишал и сценарио за краткиот играно-експериментален филм "Улога" (Uloga), во продукција на Загреб филм.
Контакт: mihovil.rismondo123@gmail.com, Instagram: mihovil.rismondo
ažurirano: 28/09/21
