Мевлуде Скуроши
Велосипедот со две помошни тркала остана во Германија. Кусо пред да се вратиме во Косово, мајка ми и татко ми одлучија да му го дадат на малиот син на Рио и Асунта. Ми рекоа дека сега, кога веќе имам шест години, треба да се научам без тоа. Без помошни тркала немаше зошто да излегувам во сокачето и да се посрамотувам пред маалските деца. Си дадов себеси рок до крајот на летото. Секој ден со велосипедот на братучед ми на улица, секоја вечер пред спиење ги броев модринките и ѝ кажував на мајка ми за нив: Денеска паднав само двапати! Ги избројав, две повеќе… ах-м-м-м, сега имам дваесет и осум рани. Мајка ми немаше време да се занимава со моите напори, имаше побитни муабети со луѓе кои ги немаше видено веќе седум години. За мене овие луѓе немаа никакво значење, умот ми беше единствено кај велосипедот. Крајот на летото дојде полека и бавно, некако мрзеливо. Научив да го возам велосипедот навреме, но мојата вештина немаше никаква корист. Се преселивме во Митровица, во новата куќа. Без велосипед.
*
Беше поминала една година откако татко ми ми го купи велосипедот со боја на море. Иако моето тело беше помало од велосипедот, сепак излегував на улиците за да го надоместам времето што го немав. Си се чинев себеси недопирлива. Ми се допаѓаше кога ветрот ми ја брануваше косата. Се чувствував како Покахонтас, наместо на коњ, на велосипед. Во шесто одделение мајка ми одлучи да ми го промени училиштето, ѝ се чинеше дека училиштата во градот се подобри. По започнувањето на полугодието, видов дека да чекаш секој ден пред куќата такси беше како да си ја испробуваш среќата на лотарија. Најчесто беа преполни со патници, а ризикот да задоцниш на школо беше секојдневен. Решив да одам на училиште со велосипед. Првиот проблем се реши, училишните редарски служби се согласија да го оставам велосипедот внатре во училиштето, со оглед на тоа дека немаше ниту едно место на кое можеше да се врзе со синџир. Вториот проблем, кој не се реши, беа сите ученици кои сакаа бездруго да свртат еден круг по наставата. Како единствена ученичка која одеше на школо со велосипед, многу бргу се стекнав со слава. Особено кај учениците од седмите одделенија. Некој почна да ме вика „Девојчето кое отиде со точак на месечината!“ На месечината! Ниедно друго девојче не беше стасало на месечината со велосипед, само јас. Доцнењата по наставата почнаа да ѝ пречат на мајка ми, а и мене почнаа да ме вознемируваат бројните барања да се сврти по еден круг. Се откажав, им се предадов на такси-возилата.
*
„Ооој, точакот е за момчиња!“, ми дофрли едно детенце додека возев кон градот. Не знаев како да се чувствувам. Поминаа дваесет години како излегувам со велосипед и повторно морам да се соочувам со такви дофрлања. На бензин ти е, или дизелаш? Море, колку ти е добар, ги менуваме? Се тркаме? Жити сè, дај ми еден круг! Никогаш не знам како да реагирам, но постојано се прашувам себеси зошто не гледам други жени со велосипеди, можеби тогаш дофрлувањата би престанале. Она што го знам е дека ако излезам со велосипед в град, ќе заштедам шест евра, кои, наместо да ги дадам на таксистот, ќе ги задржам за себе за кутија цигари и чаша црно вино. Кога другарите и другарките прават моментални планови, забораваат дека тие живеат во градот, а јас во ПМ. За нив едно излегување чини две-три евра, за мене осум! За среќа пролет е, па јас се пуштам по улицата за в град без проблеми, со парите в џеб.
*
Денеска ќе се сретнам со Беси. Во последно време почнавме да се дружиме. Го среќавам често в град, со луѓе кои ги знам но со кои не сме разговарале порано, ниту пак сме седеле заедно. На Беси му оди муабетењето со луѓе, воопшто не му е проблем. Мене баш ме мрзи. Така беше и со мене, почна да ми зборува по една поетска вечер. Нешто за дијалектот на Гегите, па за стандардниот јазик, зошто поетите пишуваат на првиот или на вториот. А мене само ми се пушеше цигара, ич не ми беше гајле за дијалектите, за мене е битно чувството што ти го дава поезијата. Јазикот е само средство кое ти ја отвора вратата кон тоа чувство. Но, имаме нешто заедничко со Беси, обајцата ја сакаме слободата на тркалата на велосипедот и обајцата мислиме дека треба да се пишува, затоа што работите што не се пишуваат се забораваат. Навистина е така. Понекогаш се обидувам да замислам каков беше градот првиот пат кога го сретнав, невозможно е. Не можам да го најдам токму тој момент. Сум го заборавила. Чувството го помнам. Градот ми криеше работи, градот кокетираше и си поигруваше со мене, но и јас прилично многу сум го потценувала и игнорирала. Мина прилично многу време пред да си ги изложиме болките еден пред друг, и не само болките, туку и љубовите. Со многу болка, толку многу што и четири теченија не достасуваат за да ги исперат и испратат натаму, некаде далеку од очите, далеку од срцето. Градот се преобразува полека и не се забележува, додека ние сме зафатени со вообичаени работи, градот се менува. Градот се менува, а песните не му се пишуваат, сите полека се забораваат. А ако се затекнеш во некоја тивка ноќ, одејќи низ улицата, ако темнината те фатила во некоја уличка откако си ги бакнала усните на либето и си му посакала лека ноќ, можеш да ги слушнеш неиспеаните песни кои улиците ги сокриле низ годините, под асфалтот, лека-полека.
*
Во последно време доаѓам почесто на север. Си изгледам себеси како мајка ми кога се вративме од Германија. Сакам да знам сè што ми побегнало овие последни дваесет години, кога живеев толку блиску, а сепак далеку. Неодамна еден другар откри некаков културен простор близу автобуската станица. Во четвртоците пуштаат филмови, ова е вторпат како доаѓаме. Кога заврши филмот, излеговме надвор на муабет и цигара. Откако ги споделивме сите детали за тоа кои сме, каде живееме, што студираме, што работиме, почнавме да зборуваме за градот. Јас веќе бев на другата страна. Го поминав мостот за да дојдам на другата страна да изгледам еден филм и да помуабетам. Мира ни раскажа за својот обид. Еден ден го зела велосипедот и си се врткала наваму-натаму, па ѝ дошла на ум идејата да излезе на другата страна. Никогаш порано не излегла, никогаш дотогаш не го видела југот освен на вести. Велосипедот ѝ дал некакво чувство на сила, на брзина, така што би била недопирлива. Ако некој ја открие или ѝ се пушти да ја следи, таа би запнала по педалите со сета сила и би се вратила. Околу петнаесет минути поминала баш на мостот, гледајќи ја другата страна, мерејќи го со око теренот, едната нога на земја, другата на педалата, па тргнала. Штом го поминала Центарот за култура, па Чарли, општината, па стигнала речиси до кружниот тек, од страв и збунетост за малку ќе прегазела едно малечко момче. Сега навистина го откри својот идентитет, мора веднаш да се врати. И онака луѓето на улица веќе се посомневале, ја следеле, ги впериле очите во неа. Последните зборови за нејзиниот обид ѝ излегоа од устата заедно со чадот на цигарата. Ѝ кажав дека и јас го имам истото чувство секогаш кога ќе го поминам мостот, ми се чини како да ми пишува на чело која сум. Ѝ се чинеше дека го реков тоа само од љубезност. На крајот ја прашав, дали сите тие што ги впериле очите во неа беа мажи. Се замисли малку и рече: Сега кога ќе размислам, да.
Превод: Илир Ајдини
Мевлуде Скуроши
Мевлуде Скуроши е од Митровица и студира литература во Франкфурт.
Контакт: mskuroshi@gmail.com
ažurirano: 14/03/25
