Драган Симоновски
Цела зима не падна снег. Кога првпат, една квечерина кон крајот на март, почна да провејува, сите се зарадувавме. Беше тоа пердувест, проѕирен снег, оној вид што се топи и се претвора во капки штом ќе го допреш со здивот. Излеговме и направивме мал, смешен снешко, па се помававме со полуводени фатки снег, колку да ја материјализираме радоста.
Утрото веќе имаше фатено убав слој. Од окното на мојата соба во поткровјето го гледав кејот цел прекриен во бело. Ми се чинеше дека снегот е натрупан и врз самата река. За првпат изгледаше чисто, вонземски.
Точно еден час чекав на студот да дојде автобус, пред да се откажам и да се вратам дома. Имало прекини во сообраќајот. Денес нема да возат автобуси. Се вратив дома. Најдов едни чизми кои ги купив на распродажба пред неколку години, ги облеков и се симнав да го расчистам снегот на влезот во зградата. Соседите ме одминуваа додека чистев. Влегуваа и излегуваа без збор. Како мене да ми е во описот на работното место „чистење снег од влезот на зградата“. Кога се смрачи, измрзнат се качив во мојот стан на поткровјето.
Го пуштив греењето на најсилно, се испружив на каучот и пуштив телевизија. Имаше некаков документарец за Балканските војни. Решив да го гледам, кога – снема струја. Истрчав до прозорецот да видам дали е само кај мене или цело маало нема, но кога се наведнав и погледнав, се сетив дека уличните светилки и онака не светат со месеци. Забележав дека снегот прилично напаѓал. Го зедов мобилниот телефон да побарам некој од соседите, да прашам за струјата, но од другата страна се слушаше само некаков непостојан, шумлив звук и никого не можев да добијам. Најверојатно прекин во мрежата. Како и со струјата. Фиксни телефони веќе одамна немавме.
Запалив една свеќа со арома на бергамот и дофатив некаква книга од полицата. Аристофан, „Комедии“. Ја свртев првата страница. Со големи букви, на средината на празен лист пишуваше: „Жаби“. Тогаш некој ми тропна на вратата. Тоа беше сосетката Мелинда – стара мома од првиот кат. На лош босански јазик ми објасни дека снегот ѝ го затрупал станот, па ја фатило клаустрофобија. „У оваке ситуације је најбоље бити у поткровљу“, рече со рапав глас додека ме поттурна за да влезе, заедно со една од оние карирани торби за пазарење кои имаат долги рачки и тркалца. „Ао, што лепо мирише“ – воскликна додека убаво се сместуваше на каучот и, од самата свеќа со мирис на бергамот, си запали една бескрајно долга цигара. Кога ѝ објаснив дека сум непушач и немам навика да ми мириса на цигари низ станот, ми изусти само едно: „А шта ќеш…“, и од устата испушти шуплив чад што низ собата, на слабиот пламен од свеќата, почна да се трансформира и да се разобличува сè додека не се претопи во воздухот што го дишевме, оној со арома на бергамот.
Тукушто ја отворив устата, подготвен на уште едно укажување во врска со цигарата, на вратата повторно некој затропа. Овој пат соседот Панчо, тазе вдовецот од станот карши сосетката Мелинда. Ми кажа едно најтивко „Здраво“, пред да ме поттурне од вратата за да помине и да влезе во мојот стан, каде што сосетката, на која и покрај тоа што веќе 20 минути ѝ чадеше цигарата, не ѝ беше ни третина изгорена, срдечно стана да го пречека и се испоздравија како да не се виделе со децении.
Немоќен да кажам што и да е, само му дадов знак со раката на соседот да седне, иако веќе беше убаво заседнат во фотелјата и си ги мазнеше жолтите мустаќи. „Ау, многу лоша ситуацијава“, рече, „се изнаврна.“ Затекнат од неочекуваните гости, за да не испаднам лош домаќин, се сетив на едно камперско решо на плин кое ми стоеше спакувано некаде, заедно со сетот за скара, едно ќебе со пластифицирано дно и транзисторот на батерии. Почнав да го барам низ долапите, за да ги понудам соседите со кафе или чај, но никако не ми текнуваше каде е. Во тишината на паузите од муабетот на моите два соседа се слушаше како снегот се лизга од лимениот покрив и уште повеќе го затрупува просторот околу зградата. Надвор снегот не престануваше да вее – крупни сиви партали, како откорнати парчиња од некој заскитан облак, со голема брзина се струполуваа во купот од веќе натрупан снег. Не знаев каде уште да барам, секаде видов – дури и во фиоките во кујната и во самата рерна, сетот за кампување ми го немаше. Размислував дали можеби некому сум го позајмил или, пак, сум го заборавил на некое од ретките кампувања. Од никаде, како да се пробиле низ густиот, речиси непропустлив навев на слаповите снег кои се тркалаа од некаде горе, излетаа сеќавања на излети реализирани или само мечтаени со драги луѓе кои веќе ги нема во мојот живот, или ги нема воопшто на оваа рамнина на која што сме. Згуснати, концентрирани екстракти од некој вистински, поранешен живот, некогаш одамна, со нејасна мелодија од скршена гитара во заднината и многу чад од некаков логорски оган, или цигари, или можеби само од избледувачкиот ефект на предвременото стареење.
„Душа мила, како је нарастао“, слушнав од некаде во станот, па се свртев и ја видов сосетката Мелинда како нишка едно бебе кое го гледам првпат во животот. „Кутар Мики мој, му викав: каде по патиштава на вакво време?“, со мастика во устата прозборе, најверојатно, мајката на бебето, која едноставно си влегла во мојот стан и веќе седеше вадејќи некакво шише од една огромна портокалова чанта.
„Кои сте вие?“, прашав.
„Како кои?“ – рече соседот Панчо, „Сенка, на Мики камионџијата од втори“.
„Зарем снегот стигна до вториот кат?“, се зачудив.
„До трети“, рече Сенка, „и Маја и Боби се пакуваат, ќе се качат сега, нема што друго да се прави.
„Маја и Боби?“
„Кај е курето?“ – го прекина разговорот соседот Панчо.
„Бебево е машко?“ – не престанав со прашањата.
„На девојче ти личи!?“ – се запрепасти Сенка.
„Мислев поради бојата на торбата…“
„Па, торбата е уште од Маја кога беше мала, па ја рециклираме за секое наредно бебе, знаеш у каква држава живееме, не моеш за секое бебе нова торба да купуеш!“
„Добро“, реков гласно, „вака ќе направиме: Ќе почекаме да падне снегот…“
„И да се отопи“ – рече сосетката Мелинда, издишувајќи чад во облик на круг.
„…И да се стопи…“, продолжив, „…ама мора да направиме елементарни услови за сите да престојуваме тука. Еве гледате, свеќава уште малку ќе догори – ова е декоративна свеќа, не е за вакви случаи. Донесете од дома сè што имате што може да ни помогне: батериски лампи, плински решоа, уреди на батерии, батерии… па ќе се распоредиме кој што ќе прави.“ Бебето почна да шмука од шишето некаква жолтеникава течност, а останатите сите молчеа.
„Ја у тај стан не се враќам“ – рече сосетката Мелинда, а Сенка само преврте со очите. Единствено соседот Панчо се согласи со идејата и излезе од станот, за по неполна минута да се врати со еден сноп свеќи за во црква. Оние од по 3 денари.
„Ова е сè што имам“, рече, „ги купив за на гробишта…“ Сосетката Мелинда неуко се прекрсти. Потоа соседот Панчо извади од џебот пластично шише од „фанта“, најверојатно полно со ракија, сркна, погледна нагоре и прошепоти: „Господ нека ни е на помош.“
Тогаш стигнаа и Маја и Боби, тинејџерка и нешто помало дете, влегоа со куфери во рацете и почнаа да разгледуваат наоколу, очигледно им се допаѓаше како ми е уреден станот. Веднаш си фатија свое столче на трпезариската маса и почнаа да вреват. Подразмислив што би правел ако дојдат и соседите од останатите катови до кои стигнал снегот, кој не престануваше интензивно да паѓа. Колку време ќе трае ова?
„Мислам дека е редно време да се договориме кој каде ќе спие“, предложи Сенка, „бебево уште малце ќе треба да го заспијам. Кај ти е спалната?“
„Немам спална“, одговорив. „Ова е поткровје од неполни триесет квадрати, сè што правам, правам тука – јадам, спијам, живеам…“
„Е, па, тогаш ќе треба да ќутите дур го заспијам“, ми одговори и почна да вади некакви виолетови ќебиња од торбата.
Иако бев подготвен на најлошото, не ни помислив дека на вратата ќе ми тропне лично Неговото величество – претседателот на куќниот совет, заедно со сите останати жители на зградата. „Многу лошо“, рече, „снегов ќе ја проголта цела зграда, затрупано е сè до тука.“ Му дадовме ишарет дека бебето се успива и сите застанаа и чекаа малиот да заспие. Сенка мрмореше некоја непостоечка приспивна, колку да покаже дека знае како да ракува со бебето. Снегот од покривот престана да се лизга, најверојатно замрзнал. Сè друго беше тивко, како совладан немир. Немо, како спокојството што секогаш со себе го носи белата боја на студот.
Кога конечно заспа, го прашав Претседателот дали има какви било информации за тоа што се случува надвор со светот. Ми кажа дека има едно радио на навивање, но го заборавил дома. Соседот Панчо и јас го зедовме радиото. Не можевме да фатиме ништо, во ниту еден опсег, на ниту една фреквенција. „Ја ќу да вам уватим Радио Сарајево“, предложи сосетката Мелинда. Безуспешно, не се слушаше ништо. Којзнае дали уште постои таа радиостаница и тоа место, можеби целиот свет потклекнал на невремето, а во тој град, по сѐ што претрпе, и онака секогаш имаше снег. Снег од незапирлива тага. Постоевме само ние, различни а сплотени во надежта.
Драган Симоновски
Драган Симоновски пишува раскази кои веројатно никогаш нема да ги сподели бидејќи, искрено, самиот живот е заплетот кој најпривлечно се чита. Како експерт за односи со јавност преку ден, тој навечер станува случаен филозоф. Оваа ретка објава е поглед низ клучалката.
Контакт: dragecc@gmail.com
ažurirano: 12/03/25
