Петра Рапаиќ
Седам на ѕитчето кај автобуската станица и го чекам братучед ми. Тој не ми е вистински братучед, ако може да ѝ се верува на баба ми. Наводно вујко ми се сплеткал со некоја хрватска курва, која му подметнала копиле. Баба ми тука се грбавела и помагала, главно поради детето, а тоа не е негово.
Мајка ми, за среќа, се омажила и си заминала од куќата на родителите пред да почнат сцените. Пред да почне војната. Но, постојат граници до кои можам да ја обвинувам војната за разделеноста на семејството. Одамна заврши и самите сме виновни што досега не сме го нашле. Да имав пари како што немам… добро, да не се лажеме, не би отишол да го видам братучед ми. Како прво, никогаш не сме се виделе ни како мали. Не сме се чуле по телефон ниту сме се допишувале. Потоа, човекот дури и не е моја крв, па зошто би се трудел и би патувал во Хрватска да го видам? Ми беше добро и вака.
Сѐ додека Едвард не се јави и рече дека сака да нѐ види. Немам поим зошто, по дваесетина години блажено игнорирање, ниту знам од каде му е телефонскиот број. Но, еве, тука сум. Чекам.
Порано, кога и да зборувавме за Едвард, сè почнуваше од срамот што вујко ми го довел во куќата. Големо српско семејство, а тој се жени со Хрватка, па уште и бремена. Баба ми ќе полуди. А, како ќе се вика детето? Јелен, вели братот на мајка ми, кога – оп, дедо ми доживува срцев удар. Демек, жената сака детето да се вика така, а дедо, ете, не можеше да поднесе наследникот да добие име по животно.
Се прашувам што би мислел сега дедо ми и колку пати би се превртел во гроб да знае дека наследникот на лозата му е Хрват? Зашто, баба на крајот го доби она што го сакаше, син ѝ се разведе и побегна во странство, во екот на војната, додека по него пукаа и викаа дека е четник, за детето да остане кај мајката да го воспитува. Вујко ми, секако, никогаш веќе не се јави. Уште еден голем срам.
Ги знам напамет тие приказни, како да сум ги цицал со мајчиното млеко. Нема ден баба ми да не го дрво за тоа. Како мајка ми и вујко ми биле блиски додека не ја запознал курвата. Како баба ми и дедо ми бегале од војната, а тој ни да помогне ни да праша како се. За Едвард, кој по некое компромисно чудо доби нормално, но, сепак, западно име, не ни беше гајле. Баба ми рече дека не е наш, а мајка ми дека никој од нашата фамилија не бил католик, дури ни кога Марија Терезија ги покрстувала Србите по границата за вреќа пченица. Сѐ до телефонскиот повик, Едвард не постоеше. Беше апстрактно чудо со кое одвратната жена го зароби добриот човек и го сврте против семејството. И, како што обично бидува, немаше ништо наше – во ликот беше плукнат на мајка му.
Не знам како ќе го препознаам кога ќе излезе од автобусот. Претпоставувам дека ќе барам некој изгубен, штрклест, грд, со голем нос и темни очи. Ќе зборува хрватски или, уште подобро, англиски, како сите Хрвати кога ќе дојдат кај нас, па се плашат да прозборат.
Ги гледам автобусите како поминуваат, луѓето што излегуваат и се прегрнуваат со оние што ги чекаат. Едно момче никој не го чека ниту тоа го чека возачот да му го извлече багажот. Навлекло качулка, мотоциклистички чизми, ранец на рамото и – чао. Баш мој тип на човек, така и јас. Го следам со поглед додека гужвата не го покри.
Мене ми треба автобус со загрепски таблички, не овој белградскиов. Договорот беше да не го чекаме, рече ќе земе такси. Меѓутоа, знам како ми е мене по долго возење, мачно ми е и од самиот мирис на издувни гасови и последното што го сакам е да седнам во уште едно возило. Можеби и нему ќе му биде така. Исто така, од нервоза не можев да се скрасам дома ниту ми паѓаше на памет да одам на факултет на предавање.
Конечно автобусот кој го чекам, Загреб – Нови Сад. Станувам, се истегнувам, пуштам чекор да стигнам навреме да ги видам луѓето што излегуваат. Да го видам пред тој да ме види мене.
Некои баби со стотина торби. Едно семејство. Пар млади, но тие патуваат заедно. Другите продолжуваат за Суботица. Дури влегувам во автобусот да проверам да не заспал, возачот ме прашува што сакам, но јас не умеам да објаснам. Не можам да прашам дали знае нешто за Едвард, зашто не знам ни како изгледа.
Се враќам до ѕитчето, гледам колку е часот и не знам што понатаму. Не бев подготвен за ова. Мора да му излегло нешто. Дома ќе ме чека нерасположената мајка, ќе рече дека Едвард е лажго, како и мајка му, и дека не требало да му веруваме. Дури и баба ми ја пративме кај сестра ѝ, да не пречи, знаејќи колку сака да се кара. Не ѝ кажавме дека доаѓа. Па, што сега, ќе одмориме душа без отровот на баба ми неколку дена.
„Здраво.“
Го кревам погледот од телефонот. Мотоциклистички чизми, фармерки, дукс, виткана коса. Она момче што предмалку ми падна во очи стои спроти мене, се смешка така што му ги гледам издолжените песјаци. Мене поради таквите заби ме зезаа дека сум вампир.
„Здраво“, велам. За веднаш да го препознаам Едвард; ми пречи тоа што не дојде со очекуваниот автобус.
„Ја сум Едвард“, се претставува.
„Милош. Да ти помогнам со торбата?“ Глупаво прашање, зашто нема околу што да се помогне. Некако мозокот не ми работи, па извлекувам реченици за кои верував дека ме прават ладнокрвен.
„Не, нема што да се носи.“
Ракувањето се претвора во прегратка. Исто сме високи.
„Одиме со такси?“, испукувам уште едно глупаво прашање.
„Далеку ли е?“
„Петнаесет минути пешки.“
„Супер, ајде пешки“, вели мојот братучед. „Смачено ми е од автобуси.“
Го прашувам зошто не дошол со автобус од Загреб, вели дека уште од вчера е во Белград, по работа. Не прашувам зошто не ни кажал ниту тој ме прашува зошто не го пуштив сам да се снаоѓа по Нови Сад со такси. Се чини дека и тој сакал да ме види мене, пред јас да го видам него. Се обидувам да се сетам што правев и на што личев откако го изгубив во толпата.
Почнуваме разговор за чизмите, се чини дека носиме ист број. Покажува каква зелена маица купил во Белград и веднаш ја навлекува на себе, јас велам дека имам иста таква во орманот. Додека да дојдеме до зградата, веќе си ги дополнуваме речениците.
А, потоа ми дојде идеја како да ја изненадам мајка ми.
„Ти тргни прв“, му велам. „Дај ми го ранецот мене.“
Се пикаме во станот, двајцата нервозни, тој веројатно поради средбата со тетка му, која ја гледа првпат во животот, а јас за мајка ми да не тресне нешто отровно пред да го види.
Таа излегува од кујната и веднаш почнува со стрелба:
„Каде си досега, гледај колку е часот, малиов само што не дошол. Оди на тераса и види дали доаѓа таксито. Купи ли појадок? И, што си направил со косата?“
Косата на Едвард е иста боја како мојата, само малку пократка.
„Бог да чува, па дали си нормален, отишол да се шиша во ова време?“
„Кој се шишал?“ решавам да се смилувам и излегувам од ходникот каде што, како и досега, се собував.
Мајка ми, нормално, без зборови. Ние двајцата се кикотиме како будали. Таа нѐ пцуе низ солзи и го прегрнува Едвард. Го тера да седне и да појадува, вели дека сме купиле сирење поради него, јас не јадам. Не јаде ни Едвард, не сака ништо млечно. Мајка ми прашува дали сака кафе, Едвард вели дека повеќе сака чај. Жената, што да прави, без коментар го вади мојот омилен чај и ни прави на двајцата.
Зборуваме за детството, како баба му го чувала, а тој се криел зад дедо му, кога баба му ќе збеснела. Рече дека на училиште не можел да добие добри оценки, зашто носи српско презиме, па не се ни трудел да запише факултет. Му велам дека се тепав в училиште зашто ме зезаа поради говорот (што знаев тогаш што е ијекавица, зборував како што се зборуваше дома).
Разговараме, а цело време замолчуваме кога ќе се приближиме до незгодните теми – кавгите на баба и вујко, заминувањето на вујко, смртта на дедо, куќата што остана пуста во околината на Загреб. Само еднаш мајка ми прашала дали се јавува, барем на својот син. Едвард го вика „стариот“, но без емоции. Вели дека понекогаш се слушаат по мејл и нема чувство дека му е татко. Го прашува за мајка му, вели дека умрела пред неколку години. Повторно молчиме.
Подоцна двајцата излегуваме до град. Не нѐ држи место, одиме секаде каде што ќе ни падне напамет.
Чувствувам како да се знаеме цел живот. Јас, непомирлив интроверт, покрај него сум опуштен и среќен. Чудно е како луѓето некогаш не се ни свесни дека нешто им фали во животот, сѐ додека тоа нешто не наиде и не легне на своето место, па душата се смирува.
„Слушај“, Едвард одеднаш стана сериозен. „Кој има зелени очи кај вас?“
„Сите“, велам збунето, а по малку ми е и смешно што чекаше да падне мрак за да праша такво нешто. „На дедо.“
Сфаќам дека во еден миг пораснал доволно за да се праша зошто очите му се зелени, а на родителите кафеави. Веројатно и од баба му и од дедо му го чул она што ниедно дете никогаш не треба да го чуе – дека не е син на својот татко. Немало никој друг од семејството за да може да се спореди. Војната нѐ одведе на различни страни, а подоцна баба ми се потруди така и да остане.
Се насмевнува. Јасно ми е зошто одеднаш одлучил да нѐ види: за да знае конечно, еднаш-засекогаш каде припаѓа. Од каде потекнува. А, каде оди, каде сите ние одиме, тоа ќе одлучиме самите.
Утредента си заминува, го чека работа во Загреб. Плаче како дожд и ми дава пари, вели затоа што сум студент, нему му требаат само за карта. Јас се смеам и му велам дека сѐ е во ред. Потоа му мавнувам кога автобусот тргнува. Не мрднувам од перонот додека не го изгубам од вид.
На улицата ме обзема тишина и повеќе не можам да издржам. Се прегрнувам со рацете, силно ги стискам мускулите, но солзите се посилни од болката.
Во тој миг баш многу ја мразам баба ми.
Превод: Иван Шопов
Петра Рапаиќ
Петра Рапаиќ. Пораснала во Црна Гора, живее во Нови Сад. Пасионирана љубителка на пишаниот збор. Главна и одговорна на блогот Fantasy by Sofia. Досега го објавила романот шеговита фантастика "Универзумот во неволја" (Univerzum u nevolji), заедно со Неша Поповиќ. Некаде по беспаќето на интернетот се провлекува електронската верзија на нејзиниот прв роман "Последниот самовилски принц" (Poslednji vilenjački princ). Некои раскази досега ѝ се вдомени во Marsonik, Pandakon, Književnе vertikalе и збирката за древните Илири на Refesticon.
Facebook: epskafantastika4, https://epicfantasyweb.wordpress.com
ažurirano: 28/09/21
